آنچه همواره ذهن بشر را متوجه خود کرده و در طول تاریخ او را به اندیشه و تفکر واداشته است، معرفت نفس یا خودشناسی است. قرآن کریم به منظور دستیابی به خودشناسی و رشد شخصیت و همچنین ارتقای نفس انسان به مدارج کمال انسانی، مناسب‌ترین و بهترین راهی را که بتواند زمینه خوشبختی دنیا و آخرت او را فراهم کند، به وی نشان داده است.
در آیات بسیاری از قرآن کریم فطرت وجودی انسان و حالات گوناگون روان انسان یادآور شده و علل انحراف و بیماری و همچنین راه‌های تهذیب و تربیت و درمان روان او را به گونه‌ای گسترده بیان کرده است. از همین رو می‌توان به کمک حقایقی که در قرآن، درباره انسان و صفات و حالات گوناگون روانی او آمده است، به خوبی شخصیت انسانی را رشد داد و انگیزه‌های اصلی محرک رفتار انسان و همچنین عواملی که در هماهنگ کردن شخصیت، تکامل و ایجاد بهداشت روانی او تاثیر بسزایی دارند، شناسایی کرد.
کتاب حاضر می‌کوشد حقایق و مفاهیم روانشناسانه قرآن کریم را گردآوری کند تا رهجویی از آیات قرآن که همه قطعی و یقینی هستند، بتوان به تکوین شخصیت راستین و رفتار درست انسانی دست یافت. در واقع نویسنده در این کتاب مفاهیم روانی موجود در قرآن را بررسی و سپس آن را با مفاهیم روانشناسی جدید مقایسه کرده است تا از این طریق به شناخت درست‌مفاهیم روانی اسلام کمک کند.
همچنین مولف این کتاب بر آن است حقایق و مفاهیم علم روانشناسی را از آیات قرآن استخراج نماید، وی به همین منظور با استناد به آیات متعددی از قرآن مفاهیمی همچون ایجاد توازن بین جنبه‌های مادی و معنوی انسان، حالات گوناگون روان انسان، علل و عوامل انحراف و بیماری‌های روانی و راه‌های تهذیب و تربیت روان انسان را تشریح می‌کند.
در بخشی از این کتاب مراحل تفکر در حل مشکلات تبیین شده و آمده است، انسان در زندگی به مشکلات زیادی بر می خورد که نیاز به حل آن‌ها دارد و اصولا هر سوالی که انسان با خود مطرح می‌کند و جوابش را نمی‌داند خود، مشکلی به شمار می‌رود، معمولا انسان در زندگی با موضع‌گیریهای زیادی مواجه می‌شود که مشکل به حساب می‌آیند و این وقتی است که او هدفی مشخص دارد و برای تحقق آن تلاش می‌کند، اما راهی را که به هدفش متنهی می‌شود را نمی‌شناسد.
احساس وجود مشکل، جمع آوری مدارک پیرامون موضوع مشکل، فرضیه سازی، ارزیابی فرضیه ها، اطمینان به صحت فرضیه از جمله مراحل تفکر در حل مشکلات است که در این کتاب به آن اشاره شده و بیان می‌کند که قرآن کریم برای حل مراحل سیر تفکر در جریان حل مشکلات نمونه‌ای را در داستان ابراهیم(ع) و روشی که او در سیر تفکر برای رسیدن به معرفت پروردگار بزرگ در پیش گرفت بیان می کند.
مباحث عمده کتاب در 10 فصل به موضوعاتی همچون انگیزه‌های رفتار در قرآن، انفعال‌ها در قرآن، ادراک حسی در قرآن، تفکر از دیدگاه قرآن، یادگیری در قرآن، علم لدنی در قرآن، شخصیت در قرآن، روان درمانی در قرآن و یادآوری و فراموشی در قرآن و.. می‌پردازد.
کتاب «قرآن و روانشناسی»، به قلم دکتر محمد عثمان نجاتی نگاشته شده و دکتر عباس عرب آن را ترجمه کرده است.
این اثر در قطع وزیری و 2 هزار نسخه تجدید چاپ شده و در اختیار علاقمندان به کتاب و کتاب‌خوانی قرار گرفته است.
