پدیدآور: ابوالفضل خوش منش

مشخصات نشر: تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات،1395

مشخصات ظاهری: 303ص

رده بندی دیویی: م887خ297/4878

کتاب «موسیقی زبان قرآن» از دستاوردهای پژوهشی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات است که در قالب کتاب منتشر شده است. این کتاب عموم مردم را به تدبیر دعوت کرده است تدبر قرآن به مسائل عقلی و استدلالی منحصر نیست. و جنبه های جمالی و هنری آن را نیز در بر می گیرد. یکی از این جنبه های  جمالی و هنری قرآن شیوایی آهنگ و موسیقی قرآن و رابطه ای است که در این کتاب میان لفظ و معنا وجود دارد. این کتاب قصد دارد از آوای زبان قرآن و شیوایی آهنگ لفظ و معنا در آن را به صورت خاص سخن بگوید و برای اهمیت دادن به این موضوع ابتدا از آهنگ سخن در زبان هایی که ما با آنها  سرو کار داریم مانند زبان عربی و فارسی بگوید. در سراسر قرآن کریم نظم و شیوه خاصی از سخن سیطره دارد که این سخن را حالتی مخصوص می بخشد و آن را از سخنان دیگر متمایز و ممتاز می سازد. این موسیقی ویژه را که بر اساس حساب و حکمت است، «نظماهنگ» می نامیم. این نظماهنگ در سوره های مکی که بیشتر در بخش پایانی قرآن (حزب مفصل) قرار گرفته اند، مشهودتر از بخش های دیگر است.

کتاب «موسیقی زبان قرآن» در هفت فصل تدوین شده است. «کلیات تحقیق و بیان تعاریف دربارة موسیقی زبان قرآن»، «دربارة موسیقی»، «موسیقی حروف»، «خواص فیزیکی حروف و ایجاد موسيقی سخن»، «تأثیر موسیقایی حروف»، «گستره اثر موسیقی و آهنگ» و «نظماهنگ قرآن در آینه آیات و سوره‌ها» عناوین فصل‌های این کتاب است. این کتاب به‌طور مستقل به موسیقی قرآن می‌پردازد و آن را به صورت تطبیقی با استفاده از قواعد آوایی جاری در زبان‌های مختلف جهان بررسی می‌کند. پژوهشگر این اثر، کوشیده تا موسیقی قرآن را با بیان مبانی به‌ویژه در نظم و نثر فارسی و برخی زبان‌های دیگر و نیز آثار مترتب بر آن تبیین کند.

گزیده ای از کتاب

زبان مبین قرآن در آینه سوره شعراء

در اینجا اشاره ای به نوآوری قرآن در وادی سخن آهنگین می شود. چنین چیزی را می توان در آیینه سوره شعراء به نظاره نشست. شعر، نزد اعراب عصر نزول قرآن، برای خود رونق ورواجی داشته است و شاعران، از نوعی نخبگی و برتری فرهنگی برخوردار بوده اند. قرآن کریم، تفصیل چگونگی نزول قرآن به زبان عربی مبین را در سوره شعراء قرار داده است. قرآن کریم برای پرداختن به موضوع شعراء وجه ترتیب خاصی را اتخاذ کرده است: داستان زمین؛ داستان موسی؛ داستان ابراهیم؛ داستان نوح؛ داستان هود؛ داستان صالح؛ داستان لوط؛ داستان شعیب؛ داستان قرآن و پیامبر اکرم(ص).

در پایان همین سوره است که داستان شعراء می آید و اهل غی و ضلالت، ابعان آنان شمرده می شوند. آمدن یاد شاعران در پایان این سوره، رموز و حکمت های فراوانی را درخود دارد. این سوره با این سخن خود، قلب فرهنگ جاهلی را هدف می گیرد که عبارت از همان موضوع«شعر» باشد. ابعاد زبان قرآن و مبین بودن آن، در سراسر قرآن کریم از زوایای گوناگون قابل بررسی است.