گزیده هایی از کتاب پیر طالقان به مناسبت وفات آیت الله سید محمود طالقانی

طالقانی در خانه ای بالید که دنیا درآنجا بزرگ تر از دیگر خانه های ایرانیان بود. در دنیای او فقط یک دین (اسلام) وجود نداشت، «ادیان دیگر» نیز بود؛ علاوه بر این که تنها دین نبود « سیاست» هم بود و سیاست او هم با «انسانیت» آمیزه ای ناگسستنی داشت.

پدر این خانواده از راه «دیانت و سیاست» نان نمی خورد بلکه از طریق ساعت سازی تامین معاش می کرد و در حقیقت « نان دنیا می خورد و کار دین و خدا می کرد.»

دوره جوانی و نوجوانی طالقانی در رفت و آمد در مجالس « مناظره» و آشنایی با دیگر ادیان و اندیشه ها سپری شد. منزل پدر طالقانی مرکز سیاسیون بود. پدرش با مرحوم مدرس جلسات سیاسی داشت و پسر در مجالس مبارزین می رفت، به سخنان آنها گوش می داد و در چهر ها دقیق می شد و بعدها خود، از پیش گامان مبارزه با رژیم پهلوی و نخستین زندانی سیاسی از میان روحانیون معاصر گردید.

 در میان مصلحان جهان اسلام، سید جمال الدین، اقبال، شریعتی و طالقانی به نیکی دریافته بودند که دین منبع «حرکت»  است و برای برپایی جامعه ای بر اساس عدالت و قسط آمده است و از میان این ها، کلید شخصیت اقبال و طالقانی یک چیز بود: تکاپو و حرکت.

نام آیت الله طالقانی، تداعی کننده قرآن است و چه سعادتی بالاتر از این که انسان خاکی با این نردبان به آسمان رهنمون شود. طالقانی برای احیای قرآن و انتقال آن از دنیای مردگان به صحنه حیات، چهل سال کوشید و با آن کوبیده شد، کنار نکشید. طالقانی هدیه کننده قرآن و تفسیر آن به مردم ایران، خصوصا تحصیل کرده ها بود.

حاصل تفسیر نگاری طالقانی، کتاب پرتوی از قرآن است که در تبعید و زندان نوشته است. سخن را به سوی موضوع قرآن پژوهی طالقانی بر می گردانیم وآن را در سه محور به صورت زیر می باشد: 1- نهضت بازگشت به قرآن 2- رویکرد علمی 3- رویکرد اجتماعی .

سیره و منش علمی آیت الله طالقانی، یادآور سلوک پیام آوران الهی است که تلاش آنان در الفت بین ابنای بشر از هر رنگ و نژاد و دین و اندیشه می باشد، که حقیقت را نه در نزد قومی خاص که پراکنده در میان مردم می دیدند و در پی آن بودند.

تفسیر او علی رغم نا تمام ماندن اجزاء و عمر کوتاه او، حرف های تازه، فراوان دارد و این موضوع به امور بسیاری بر می گردد که یکی از استادان و رفیقان متعدد و خوش فکر اویند و دیگر تنوع و تکثر منابع او که تفسیر او را در زمره تفاسیر برتر قرار داده است، زیرا به قول لوهان: « کیفیت زندگی شما را دو چیز تعیین می کند: کتاب هایی که می خوانید و انسان هایی که ملاقات می کنید.»

او طی حیات خود تلاش داشت تا سیمایی روشن و جامع از جهان بینی اسلامی و آرمان های اجتماعی و انتقال این معیار ها به مردم عرضه کند.

 قرار دادن مردم در متن، به عنوان مخاطب اصلی و قائل شدن به خود باوری و حق ابراز عقیده و اعمال ارادۀ آن ها از طریق شوراها، از اندیشه های بنیادین او بود که از این رهگذر، مردم به تحقیق تدریجی آزادی و عدالت می رسیدند و البته خود، در عمق جان، پیش گام این عرصه ها بود.

سلام بر او ، روزی که زاد و روزی که به سوی او رخت کشید و روزی که از خاک بر خیزد. روح پدر طالقانی با روح پدر آسمانی و جاودانی اش صاحبِ « مقام محمود» محشور باد!