حجت‌الاسلام میرهاشمی: 

اشکالات وارد شده به قرآن ناشی از نگاه سطحی است

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد میرهاشمی؛ استاد حوزه علمیه در نشست علمی «شبهات مسئله انذار» که از سوی مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد با بیان اینکه امروزه شبهات زیادی در عرصه قرآنی مطرح است از جمله افرادی که توانسته است بر برخی تاثیر بگذارد، دکتر سها است، گفت: او در کتاب نقد قرآن خود یکسری اشکالات را به زعم خود به قرآن نسبت داده است و خیال کرده توانسته است طبق تفکر خودش آیات قرآن را به چالش بکشد.  

وی با اشاره به واژه انذار در قرآن کریم و با بیان اینکه انذار در لغت به معنای بیم‌دادن و هشداردادن است، افزود: سها در مورد آیه ۵ سوره توبه «فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ ۚ فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ» گفته است که براساس این آیه خدا فرموده است وقتی ماه‌های حرام تمام شد، کفار و مشرکان که ۱۳ سال شما را در مکه اذیت کردند و بعد هم دست از سر شما برنداشتند پس آنان را هر کجا یافتید بکشید. سها می‌گوید پیامبر(ص) چون در مکه قدرت نداشت برخورد تندی با مشرکین و کفار نداشت ولی وقتی به تدریج قدرت را به دست گرفت قرآن فرمود هر کجا آن‌ها را پیدا کردید بکشید. 

میرهاشمی افزود: او می‌گوید اینکه گفته شده است دین اسلام دین صلح و دعوت و تعقل است حرف درستی نیست زیرا اگر کسی مشرک باشد او را می‌کشند؛ برای پاسخ می‌گوییم آیا پیامبر از ابتدا چنین رویه‌ای داشتند؟ مشرکان و کفار در طول دوران مکه بارها با پیامبر(ص) قرارداد بستند و نقض کردند و فتنه ایجاد کردند لذا برخورد تند از سوی اسلام، ابتدایی نیست بلکه واکنشی به سال‌ها فتنه و فساد آنان بوده است.  

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه سها به شدت تحت القای نظرات مستشرقان و اهل سنت بوده است، گفت: او بدون توجه به شان نزول آیه حکم کلی و یکطرفه داده است؛ مثلا براساس آیات قرآن، یکسری افراد لیست شده‌اند که در دوزخ جاودانه هستند مانند کفار و منافقین و یا کسی که از روی عمد مؤمنی را به قتل برساند. البته معتزله هم گناهان انسان مؤمن را باعث ورود در جهنم می‌دانند یا خوارج معتقدند که اگر کسی گناه کبیره بکند در دوزخ خلود دارد.  

وی افزود: بر مبنای امامیه، اعتقاد به خلود وجود دارد و سها خلود را دستمایه قرار داده است که شما چگونه از یک‌طرف می‌گویید خدا عادل است و غفور و رحیم ولی از سوی دیگر می‌گویید برخی افراد در جهنم خلود دارند. خلود با عدل الهی در تنافی است، امروزه هم برخی می‌گویند باید بین جرم و مجازات نسبت برقرار باشد. 

میرهاشمی ادامه داد: منشا اشکال سها این است که نوع مجازات در آخرت با مجازات در دنیا فرق دارد؛ برخی مجازات‌ها قراردادی است مانند برخی از مجازات‌های دنیوی مثل جریمه و زندان و ... ولی برخی مجازات‌ها رابطه تکوینی با گناه دارد و از آن به اثر وضعی گناه و یا اثر تکوینی یاد می‌شود مانند خوردن شراب که عوارض بسیار بدی دارد؛ برخی مجازات‌ها، تجسم یک گناه و جرم است. قرآن در آیه ۳۳ سوره جاثیه فرموده است: وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ؛ عملکرد زشت منافقان و کفار در جان و روح آنان رسوخ و طبیعت آنان را دگرگون کرده است و ذاتی آنان شده است.  

شبهه تضاد در آیات 

استاد فلسفه حوزه علمیه با بیان اینکه صحبت ما در مورد کفار و مشرکان لجوج است که خلود در جهنم دارند، تصریح کرد: قرآن با صراحت فرموده است که هر کسی گناهی بکند به اندازه آن مجازات خواهد شد؛ سها می‌گوید این آیه با آیات دیگری که گفته است مشرکین و کفار خلود در جهنم دارند در تضاد است یا با آیاتی که می‌گوید مثلا مرتکبین زنا و رباخواران و ... در آخرت عذاب مضاعفی دارند و در آنجا خوار خواهند شد.  

وی افزود: سها به شان نزول آیه توجه نکرده است؛ عبدلله بن مسعود از پیامبر(ص) سؤال کرد که کدام گناه بزرگترین گناه است و ایشان فرمودند شرک؛ دوباره ابن‌مسعود پرسید گناه بعدی چه و پیامبر فرمودند قتل نفس و بعد دوباره سؤال کرد و پیامبر(ص) فرمود زنا.  

میرهاشمی با بیان اینکه زنا با وجود شرک و کفر عامل خلود در جهنم است، اظهار کرد: خلود هرگز برای مؤمنان نیست و برای کفار و مشرکین است لذا در قیامت وقتی مشرک وارد جهنم شد به خاطر زنا و گناهان دیگر عذاب مضاعفی دارد. ما به سها می‌گوییم اگر عذاب مضاعف است برای همه گناهان نیست و برای برخی گناهانی است که خیلی شنیع و زشت هستند و البته صرف زنا و یک گناه کبیره باعث خلود در جهنم نیست بلکه برای کفار و منافقین است.  

آیا ایمان با ترس درست است؟

وی با بیان اینکه در مواردی که قرآن تعبیر مضاعف را برای گناه به کار برده است مخصوص برخی گناهان است لذا در موارد دیگر تعبیر مثل را به کار برده است، اضافه کرد: یکی از مواردی که سها نقد می‌کند آن است که خدا در قرآن برای دعوت انسان به ایمان از اهرم ترس و انذار استفاده کرده است یعنی می‌گوید اگر ایمان نیاوری منتظر عذاب دردناک آخرت باش. آیا این درست که کسی با ترس، ایمان بیاورد؟ اشکال سها این است که او بین اقسام تهدید و ترس از خدا تفکیک نکرده است زیرا برخی از ترس‌ها باعث سعادت و توجه و عدم غفلت انسان است؛ برخی از ترس‌ها در قرآن در مورد علما به معنای خشیت است؛ برخی ترس‌ها با تعبیر وجلت به کار می‌رود که مراد خشوع قلب است و نوع دیگر ترس، رحمت و هیبت است که رحمت و هیبت برای عرفاست و خوف برای گناهکاران است لذا این نوع ترس‌ها، مقدس و مبارک است لذا گفته شده است که مؤمن باید خوف و رجا داشته باشد. 

میرهاشمی اضافه کرد: بنابراین اگر خدا انسان را به ایمان و آخرت دعوت کرده است مذموم نیست زیرا بحث سعادت انسان وجود دارد و بحث بهشت و جهنم است؛ ضمن اینکه در تبلیغ باید انذار بیشتر از تبشیر باشد زیرا مردم بیشتر خوف ندارند و این باعث تجری در گناه می‌شود.  

وی با بیان اینکه افرادی که اینگونه شبهات را مطرح می‌کنند یا از روی شهوت عملی است یا شبهه علمی و البته در مورد سها به نظر می‌رسد مورد اول است، ادامه داد: وی با تکیه بر اندیشه مستشرقان و برخی از اهل سنت وارد این فضا شده است و سطحی برخورد کردن با آیات قرآن باعث شبهه شده و البته جواب‌های برهانی بسیار خوبی از سوی اندیشمندان به او داده شده است.   

سها کیست؟

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین عزالدین رضانژاد؛ دبیر جلسه با بیان اینکه همزمان در دهه‌های اخیر دو جریان علیه اسلام و شیعه ایجاد شده است، گفت: مجموعه‌ای از مخالفان شیعه یکسری اشکالاتی را بر اساس داده‌های روایی شیعه علیه شیعه و امامت سامان دادند و کتابی هم نوشتند و گفتند در خود شیعه روایاتی وجود دارد که با امامت مورد ادعای شیعه در تضاد است که در مجامع علمی به آن پاسخ داده شده است و چند مقاله هم از بنده و همکاران در مجلات چاپ شده است و پایان‌نامه‌هایی در نقد آن داریم. 

وی افزود: در سال ۱۳۹۱ مجوعه‌ای به نام نقد قرآن سها در فضای مجازی منتشر شد و حتی برای اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها ایمیل کردند؛ این نام مستعار است زیرا در سال ۱۳۹۳ این مجموعه ویرایش شد و بیش از ۹۵۰ صفحه است و از ابتدا تا انتهای قرآن را نقد کرده است. به نظر می‌رسد چون این فرد خود را مسلمان می‌داند و در حوزه‌های دینی درس خوانده است از این منظر مدعیاتی طرح می‌کند؛ نقدهای وی شبهه‌پراکنی است زیرا استدلال و برهان محکمی ندارد لذا برخی از بزرگان به آن بی‌توجه بودند.  

استاد جامعه المصطفی با بیان اینکه گروهی با مدیریت آقای رضایی اصفهانی شبهات تفسیری و تناقض قرآن و علم را پاسخ داده‌اند، افزود: گروهی از مبانی کلامی به شبهات پاسخ داده و چند پایان‌نامه هم با تجزیه مطالب این کتاب، شبهات را جواب دادند و چند کتاب هم در نقد نقد قرآن نوشته شد. البته شبهه وقتی در نزدیک هزار صفحه القاء شد معمولا افراد کمتر سراغ پاسخ می‌روند و شبهه در دلشان می‌ماند.