واژگان و اصطلاحات معماری قرآنی

پدیدآورنده: علی مختاریان

مشخصات نشر: تهران : نشر زرین اندیشمند،1400

مشخصات ظاهری:372ص

رده بندی دیویی:ف378م153/297م

کتاب فرهنگ قرآنی واژگان و اصطلاحات معماری دانش‌نامه‌ای از اصطلاحات معماری در قرآن است. نویسنده با باور به این‌که پاسخ تمام اندیشه‌ها و جست‌وجوهای بشر را می‌توان در کتاب مقدس یافت، به بررسی واژگان تخصصی معماری در قرآن پرداخته و آن‌ها را از منظر حکمت خداوند شرح داده است. در  این کتاب فرهنگ قرآنی واژگان و اصطلاحات معماری، نتایج پژوهشی را به اشتراک گذاشته که تلفیقی از مباحث معماری و ارجاعات قرآنی است.

قرآن کریم مخالف هنر نیست و در آیاتی ( سوره آل عمران آیه 49 و مائده آیه 110) صحنه آرایی و تصویر پردازی نموده و تابلوهای هنری زیبایی را خلق کرده است. لذا انجام این پژوهش در مورد معماری بر مینای قرآن کریم شکل گرفته است. با تحقیات صورت گرفته بیش از 167 واژه در زمینه معماری ( و البته شهر سازی) از این اقیانوس ژرف استخراج گردیده است. هدف دیگر از استخراج این واژه ها، دستیابی به الگوی« معماری وحیانی و قرآنی » بود که در سایه این کلمات می توان به آن دست یافت.

 در ابتدای کتاب، اصطلاحات معماری به‌کاررفته در قرآن را به دو دسته تقسیم می‌کند. دسته‌ی اول واژگانی‌اند که به‌صورت مطلق به‌کار رفته‌اند و هیچ‌گونه زمینه و اشاره‌ای به معماری نداشته‌اند. اما دسته‌ی دومی هم وجود دارد که با گرایش به معماری و شهرسازی استفاده شده است. این دسته از واژگان، مکرراً در سوره‌ها و آیه‌های مختلف به‌کار رفته‌اند و ویژگی‌های آن‌ها هم به تفصیل شرح داده شده است.

گزیده ای از کتاب(أثاث)

این واژه، دو بار در آیات مکی به صورت اسمی و نکره به کار رفته است. اثاث در قرآن به معنای مال و وسایل خانه آمده است.معنی واژه: اهل لغت اثاث را اسباب خانه معنی کرده‌اند، راغب قید کثرت را بر آن افزوده و گوید ریشه آن از (اَث اذا کَثَر و تکاثَفَ) است و به هر مال که زیاد باشد اثاث گفته شده و گویند اثاث آن است که برای مصرف و استفاده است نه برای تجارت (اقرب‌الموارد).

آیه: وَکَم اهلَکنَا قَبلَهُم مَن قَرنٍ هُمْ أَحْسَن اثاَثاً وَرِیًا سوره مریم(74)

ترجمه: و چه بسیار نسل‌ها را پیش از آنان نابود کردیم که اثاثی بهتر و ظاهری فریباتر داشتند.

المیزان می‌نویسد: کلمه قرن به معنای مردمی همزمان است و کلمه اثاث به معنای متاع خانه است ولی بعضی گفته‌اند که جز بر اثاث بسیار اطلاق نمی‌شود و یک تکه از وسائل زندگی را اثاث نمی‌گویند و این کلمه در نتیجه جمعی است که واحد ندارد و کلمه "ری" (به کسر راء و سکون همزه) به معنای هر چیزی است که از چشم‌انداز به نظر بیاید و ظاهراً جمله مذکور جمله‌ای است حالیه و کلمه "کم" خبریه است نه استفهامی و معنای آیه این است که اینان به این شبهه واهی (که ما مقام و مجلس بهتری داریم) استدلال می‌کنند تا مؤمنین را خوار بشمارند و حال آنکه ما قبل از ایشان جمعیت‌های بسیاری که از نظر کالا و اثاث و مجلس خیلی بهتر از ایشان بودند هلاک کردیم. در فرهنگ معماری بجای این واژه مبلمان استفاده می گردد که شامل همه اسباب و اساس منزل در فضاهای مختلف می باشد. و نقشه ای به همین منظور نیز تهیه می گردد که به آن پلان مبلمان می گویند.