پدیدآور: مصطفی کاظمی نجف آبادی و رضا حسینی

مشخصات نشر:قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و دبیرخانه حمایت از طرح های پژوهشی معاونت پژوهش حوزه، 1402

مشخصات ظاهری: 248ص.

رده بندی دیویی: الف229ک297/4833

الگوی مطلوب تکافل اجتماعی در اسلام  این تکافل اجتماعی اصطلاحی است که برنامه های جامع اسلام در زمینه اهتمام مردم به تامین نیازهای یکدیگر، به ویژه نیازهای معیشتی اقشار ضعیف جامعه را بازگو می کند. راه حل های اسلامی در این زمینه اولا، مبتنی بر تفسیری ویژه از حیات طیبه و چار چوبی از سیاستگذاری اجتماعی در مسیر تکامل معنوی و رسیدن به جایگاه قرب الهی هستند؛ ثانیا، بر بنیاد مبانی اعتقادی و فلسفی اسلامی استوار شده و از اصول و قواعد رفتاری آن پیروی می کنند؛ ثالثا، تکالیف عملی و بایسته های فردی و حقوق و روابط اجتماعی مورد نیاز برای دستیابی به وضعیت مطلوب را معرفی می کنند. با این حال، فهم روزآمد راه حل های اسلامی و تطبیق آموزه های آن بر نیازها و شرایط نوشونده اجتماعی مستلزم شناخت وضعیت موجود و بهره گیری از دستاوردهای علمی و تجارب مفید بشری نیز هست. این تحقیق به منظور دستیابی به الگویی روزآمد از تکافل اجتماعی، ابتدا محورهای فوق را در ضمن چند فصل مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد و در پایان، مسیر بهبود و ارتقاء بخش خیریه کشور را درقالب نهادنگاشتی از عناصر متولی سیاستگذاری، قانونگذاری، نظارت، آموزش، فرهنگ سازی، تسهیل گری، خدمت رسانی و کنشگران انفرادی امور خیریه، ارائه می نماید.

مطالب کتاب هشت فصل دارد. در فصل نخست، چارچوب نظری بخش خیریه و تکافل اجتماعی در ابعاد اثباتی و هنجاری از منظر علم اقتصاد و آموزه های اسلامی بررسی شده است. در فصل دوم، به منظورتبیین تمایزهای مبنایی بخش خیریه در اقتصاد متعارف و تکافل اجتماعی در اسلام به مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی، انسان شناختی و ارزش شناختیتکافل اجتماعی و رویکرد مبنایی اسلام به مفاهیم فرد و جامعه و همچنین مبانی رفتاری در چارچوب اسلامی توجه شده است. فصل سوم به تحلیل فقهی تکافل اجتماعی اختصاص یافته است. در فصل چهارم، نخست جایگاه تکافل اجتماعی در فلسفه اخلاق به صورت تطبیقی بررسی شده و سپس، اصول اخلاقی و باید و نبایدهای حاکم بر رفتار عرضه کنندگان و تقاضاکنندگانوجوه تکافلی به بحث گذاشته شده است. فصل پنجم در صدد ارائه پاسخ علمی به این پرسش ها برآمده که با توجه به تفاوت ماهوی و انگیزشی رفتارهای تکافلی با رفتارهای منفعت جویانه، عرضه و تقاضای خدمات تکافلی و وضعیت های تعادلی و مطلوب آن چگونه به دست می آیدو راه حل خروج از وضعیت عدم تعادل و رسیدن به وضعیت مطلوب چیست؟

در فصل ششم وضعیت موجود تکافل اجتماعی و نهادهای خیریه در ایران و جهان بررسی شده است. فصل هفتم تحلیلی نهاد نگاشتی از الگوی مطلوب تکافل اجتماعی در قالب شبکه ای متشکل از نهادهای متولی سیاستگذاری، قانون گذاری، نظارت، آموزش، فرهنگ سازی، تسهیل گری، خدمت رسانی و کنش گران انفرادی امور خیریه ارائه شده و در فصل هشتم، جمع بندی و نتیجه گیری صورت گرفته است.