پدیدآور: روح الله سیدی آقاملکی

مشخصات نشر: قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، معاونت پژوهشی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1400

مشخصات ظاهری: 285ص

رده بندی دیویی: س گ/745ج297/48

معرفی کتاب

کتاب مناسبات عقل و نقل و علم اجتماعی با تأکید بر آرای آیت الله جوادی آملی است که نگارنده کوشیده است دیدگاه ایشان را به عنوان نظریه پایه در مناسبات عقل و نقل و علم اجتماعی برگزیند تا از یک سو به حوزه مبانی معرفت شناختی و پیامدهای آن در علم اجتماعی بپردازد و از سوی دیگر یکی از شارحان ملاصدرا را انتخاب کند. بنابراین مسئله اصلی کتاب پیش رو بررسی مناسبات و پیامدهای عقل و نقل در علم اجتماعی یا همان حکمت عملی خواهد بود.

این اثر در سه فصل تألیف شده است؛ در فصل اول این اثر، مروری بر ادبیات نظریه موضوع صورت گرفته و توضیحاتی در خصوص مکاتب جامعه شناختی، مکاتب تبیینی، مکاتب تفسیری و مکاتب انتقادی ذکر شده و مبانی معرفتی مکاتب جامعه شناختی تشریح و روش مکاتب جامعه شناختی تشریح شده است.

در دومین فصل از این کتاب به «بررسی چیستی و جایگاه عقل و نقل» پرداخته است؛ در این فصل، نقل گرایی افراطی، مکتب تفکیک، عقل گرایی افراطی و اجتهاد سنتی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و انواع معرفت شناختی عقل تشریح شده و عقل به لحاظ موضوع، تعلقات و منبع معرفت تقسیم شده است. در ادامه این فصل، انواع نقل (سندی – دلالی، تبیینی – تجویزی، تکلیفی – وضعی، تأسیسی – امضایی، و معرفتی) به تفصیل تبیین شده است. در سومین و آخرین فصل از کتاب مذکور که با عنوان «ظرفیت های روش شناختی عقل و نقل» تألیف شده، ضمن اشاره به علم اجتماعی عقلی و علم اجتماعی نقلی و علم اجتماعی تلفیقی (عقلی - نقلی)، ظرفیت های معرفت شناختی، هستی شناسی و انسان شناختی و دانش اجتماعی عقلی، نقلی و تلفیقی (عقلی - نقلی) از پیامدهای عقل و نقل در سطح علم هستند که موضوع آنها کنش اجتماعی انسان ها و مسائل مختلفی است که ذیل حکمت عملی بدان پرداخته می شود. در ادامه این فصل نیز، انواع انسان، انواع کنش، انواع فرهنگ و انواع جامعه تبیین و ضمن بیان چیستی ساخت و آزمون نظریه و ساخت نظریه و آزمون آن، فرایند ساخت و آموزش نظریه (از منظر علوم اجتماعی مدرن، از منظر علوم اجتماعی اسلامی و از منظر عقل و نقل) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. سپس، انواع نظریه و سطوح آن (عقلی، نقلی و تلفیقی)، و همچنین اهداف نظریه (توصیف، تبیین، تفسیر، انتقاد و تجویز) بیان شده است.

در قسمت سخن پایانی این اثر، مبحثی با عنوان «عقل و نقل و علوم اجتماعی اسلامی» ذکر شده و به تمایز علوم اجتماعی اسلامی و جامعه شناسی پرداخته شده و در پایان، پیشنهادهای پژوهشی مطرح شده است.