رساله دکتری رشته ادیان و عرفان
نگارنده: محمد رسول ایمانی خوشخو
استاد راهنما: علی موحدیان عطار
رده بندی دیویی:م985الف297/477
چکیده
از جمله موضوعات مهم در شاخه های مختلف دین پژوهی و از جمله مطالعات بین الادیانی، خداشناسی است. باور به خدا در تاریخ دو دین بزرگ اسلام و آیین هندو صورت های مختلفی را به خود دیده و در منابع مقدس و متون دینی آنها به دو شکل متفاوت به تصویر کشیده شده است و همین تفاوتها در نهایت ظهور دو سنّت متفاوت توحیدی و شرک آلود را در تاریخ آنها رقم زده است. با این حال، با گذر از این دو سنت و عبور از سطح ظاهری تعالیم و مطالعه عمیق آموزه های اصیل هر دو دین می توان به مشترکاتی نیز دست یافت. صورت متعالی خدا باوری در تعالیم اهل بیت (علیهم السلام) و صورت تکامل یافته آن در متون پورانه ای نکات مشترکی را به نمایش می گذارد که برجسته ساختن آنها می تواند جنبه های دیگری از عمومیت و فراگیری باور به خدا و ریشه داشتن آن در باطنی ترین ساحات وجودی انسان را به نمایش بگذارد. در همین راستا این رساله بر آن شده تا با اتخاذ روشی مقایسه ای به ترسیم نظام خداشناسی اسلام و آیین هندو که در دو منبع اصلی آن دو یعنی بحار الأنوار و ویشنوپورانه منعکس است، اقدام کرده و با برجسته ساختن نکات مشترک و تمایز آنها نشان دهد یک آموزه مشترک چگونه در دو نظام الاهیاتی متفاوت خود را ظاهر ساخته است. بر اساس مهم ترین یافته این تحقیق، توحید و باور به خدای واحد امر مشترکی است که در هر یک از دو متن تبیین متفاوتی یافته است. هر دو متن بر وحدت خداوند چه از حيث ذات و چه از حيث نداشتن همتا تأکید می کنند، با این حال برای ذات خداوند مراتبی را در نظر می گیرند که همگی مظهر و جلوه ای از ذات واحد خداوند بوده و وجود آنها موجب تركب ذات وی نمی شود. اثبات این مراتب مختلف نتایج مهمی را در تبیین مسائل چالش برانگیزی در حوزه خداشناسی همچون حضور همراه با تعالی خداوند در جهان نحوه اتصاف خداوند به صفات کمالی و نیز تبیین کیفیت وساطت وسائل مختلف در تحقق افعال الهی خواهد داشت که در بخش های مختلف این رساله به آن پرداخته شده است
کلیدواژه ها: خدا، نظام خداشناسی ،توحید ،اسلام ،آیین هندو، روایات، بحار الأنوار، پورانه ها، ویشنوپورانه
پایان نامه «مقایسه نظام خداشناسی اسلام و آیین هندو در بحارالانوار و ویشنوپورانه» در کتابخانه مرکزی آستان قدس تالار تخصصی علوم قرآن و حدیث موجود می باشد.
