رساله دکتری الهیات و معارف اسلامی – فقه و مبانی حقوق اسلامی

نگارنده: محمد حسین انصاری حقیقی

استاد راهنما: حسین ناصری مقدم

رده بندی دیویی:ر886الف297/15

چکیده

رویکرد امامان معصوم علیهم السلام به قرآن کریم گاهی در شکل استناد به معنی « استدلال به قرآن به عنوان دلیلی مستقل بر اساس قواعد حاکم بر استفاده از یک متن برای اثبات حکم فقهی» است. یکی از مقدمات تبيين روش اهل بيت عليهم السلام در استناد فقهی به قرآن، مطالعه ی گونه های این استنادات است. این پژوهش درحد بضاعت و ظرفیت خود در این راه قدم گذاشته است. در فصل نخست از فصول سه گانه به بیان مبادی تفسیر و استناد و در فصل دوم به استقراء گونه های استنادات معصومان عليهم السلام پرداخته شده است. شواهدی از استناد به منطوق، شامل مفاد مفردات و ترکیبات و سپس استناد به مفهوم شامل مفهوم موافق و مخالف آمده است. پس از آن مواردی از استناد به قرائن لفظی پیوسته، غیر لفظی پیوسته و قرائن غیر لفظی ذکر شده است. در این فصل ابتدا آیه یا آیات مورد استناد معصوم علیه السلام ذکر می شود و پس از گزارش دیدگاه مفسران و فقیهان راجع به آیه به ذکر روایات استنادی پرداخته می شود و در آخر به نتیجه گیری پرداخته می شود. در فصل سوم، ابتدا سازگاری بحث استناد فقهی با مبانی کلامی شیعه در باب علم امام علیه السلام و پس از آن برخی آثار و ثمرات گونه شناسی استنادات فقهی معصومان عليهم السّلام به قرآن تبیین شده است. این آثار در سه محور آثار تفسیری و استنادی آثار اصولی و آثار فقهی طبقه بندی شده است. از جمله آثار اصولی این بحث، تفکیک روایات تفسیری از روایات غیر تفسیری همسو با مفاد آیات قرآن و تفکیک روایات استنادی از غیر استنادی و تبیین رابطه ی طولی آنها است. که در بحث تعادل و تراجیح تأثیر دارد. از آثار فقهی ،بحث دست یابی به مستند قواعد و احکام فقهی و ورود در عرصه های ناپیموده ی فقه همچون دعوت و فتح است.

کلید واژه ها: روش شناسی - استناد فقهی - فقه قرآنی - آیات الاحکام - گونه شناسی

پایان نامه « روش شناسی فقه قرآنی با رویکرد به گونه شناسی استنادات فقهی امامان معصوم(ع) به قرآن کریم» در کتابخانه مرکزی آستان قدس تالار تخصصی علوم قرآن و حدیث موجود می باشد.