پایان نامه دکتری گرایش قرآن و متون اسلامی

نگارنده: احمد آقایی زاده ترابی

استاد راهنما: علی نصیری

رده بندی دیویی:ر662آ297/43

چکیده

توحید به گواهی آیات قرآن، محوری ترین پیام وحی الاهی و عترت به گواهی پیامبر اسلام (ص) مطمئن ترین مرجع فهم و تفسیر قرآن است، چه این که رسول اعظم، قرآن و عترت را دو میراث گرانسنگ خویش معرفی کرد تا امت پس از او با تمسک به آن دو از اختلاف و کجی بدور مانند، اما دریغ! که کم توجهی به عترت پس از رسول خدا، سبب گردید تا امّت اسلامی در فهم دین و تفسیرقرآن -حتی در مباحث توحیدی- گرفتاراختلاف شوند! اختلافی که برون رفت از آن راهی جز بازگشت به قرآن و فراگیری« روش فهم و تفسیر قرآن» از عترت پیامبر ندارد.

 پژوهش حاضر، تلاشی است برای روش شناسی فهم و تفسیر آیات توحیدی، با تکیه بر روایات امام رضا(ع) که طی آن ۵۳۰ مبنا، قاعده، منبع وروش تفسیری، شناسایی شده که شامل موارد ذیل است:

61 مبنای بنیادین (شامل مبانی هستی شناختی و معرفت شناختی ) مانند: «امکان شناخت» ،«جایگاه محوری عقل در مقوله شناخت»، «اعتبار و اهمیت انتخاب طبیعی انسان»،« ارزش سیره عملی عقلا» و...

 ۲۶۶ مبنای کلامی- تفسیری مانند؛ «امکان شناخت انسان از خدا»،« عقل با همه حجیت، دارای محدودیت در شناخت کنه ذات خدا»،« كنه و حقیقت ذات خدا، فراعقل، فرا تصور وفرا حس »و...

 ۸۹ قاعده( که برگرفته از مبانی کلامی- تفسیری است) مانند؛« لزوم پایبندی به ملازمات عقلی، در مباحث توحیدی»، «ضرورت متکی بودن، ایمان و اعتقاد به خدا، بر عقل و مبانی عقلی» و...

 ۴۴ نکته درباره منابع قابل استناد( شامل معرفی، نقد و تحليل منابع) «عقل وادراكات عقلی، منبعی معتبر برای شناخت خدا وصفات الاهی»، «هستی شناسی تجربی، از منابع شناخت خدا» و...

 ۷۰ روش به کار گرفته شده از سوی امام (ع) که دارای کاربرد در تفسیر آیات کلامی است ،مانند؛ «اعتماد امام (ع) به عقل نظری، رفتار فطری و سیره عملی عقلا» و...

 بدیهی می نماید که بسیاری از موارد یاد شده دارای تکرار و همپوشانی است، اما تکراری که از یکسو دارای مستنداتی متفاوت است و از سوی دیگر اهمیت یک مبنا قاعده منبع یا روش را می رساند.

واژگان کلیدی :1. روش شناسی، 2. تفسیر،3.آیات توحیدی، 4. روایات امام رضا (ع)، .۵ شناخت خدا، ٦. صفات ثبوتی، ۷. صفات سلبي.

پایان نامه « روش شناسی تفسیر آیات توحیدی، با تاکید بر احادیث امام رضا(ع)» در کتابخانه مرکزی آستان قدس تالار تخصصی علوم قرآن و حدیث موجود می باشد.