پدیدآور: الهه ثریای اردکانی

مشخصات نشر: قم: مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، مرکز نشر هاجر، 1402

مشخصات ظاهری: 128ص

رده بندی دیویی:ح62ث297/155

معرفی کتاب

کتاب حکمت متشابهات حکمت آیات را که به صورت مبهم مطرح شده است را بیان می نماید تا معجزه بودن قرآن را به تصویر کشد.

قرآن سراسر نور و چراغ هدایت برای بشریت و کتابی است جامع که در بردارنده ی تمامی برنامه های علمی و عملی محکم و متقن برای راه گشایی در مسیر سعادت انسانی و رسیدن او به مرتبه ای از کمال و قرب پروردگار عالم است. هر انسانی به واسطه ی تبعیت از دستورات قرآنی و فرامین الهی که سرچشمه ای وحیانی دارد، می تواند به مرتبه ی اعلی علیین و سرمنزل هستی برسد؛ او در دنیا از مواهب الهی کمال بهره می برد و رضایت الهی را کسب می کند و در آخرت نیز به آرامش حقیقی و قرب پروردگارنائل می آید.

آموزه های قرآنی که از عرش الهی به فرش انسانی قدم نهاده اند، در قالب آیات موزون و هماهنگ و با اعجاز خاصی صفحات این کتاب آسمانی را مزین کرده اند. در بین این آیات نورانی آیاتی به چشم می خورند که حتی علاوه بر تعداد و معنا در به وجود آمدنشان، در بین مفسرین و علماء اختلاف نظر وجود دارد. این آیات، بنابر تصریح قرآن «متشابه» نامیده می شود که معنا و حقیقت آن به واسطه محکمات قابل درک است.

 اما ویژگی اصلی این آیات مورد سوء استفاده قرار گرفتن برای فتنه انگیزان است که اهداف پلید و ناصحیح خود را به قرآن نسبت دهند و دیگران را منحرف و گمراه نمایند. این مسأله مفسرین و دانشمندان علوم قرآن را به سمت کشف حکمت این آیات سوق داده است تا اذهان مسلمانان به واسطه ی شبهات وارده از سوی دشمنان مشوّش نشود و این حکمت ها پشتوانه ای برای اعتقاد بیشتر و محکم تر آنان به آیات قرآن گردد.

 در پاسخ به اینکه چگونه وجود متشابهات با اهداف و مقاصد هدایت بخش و روشنگرانه این کتاب سازگاری دارد، دانشمندان اسلامی رویکردهای متنوعی را اخذ کرده اند. برخی به ضرورت و الزامی بودن چنین امری قائل شده اند و برخی دیگر به سمت حکمت هایی از جمله «معاضدت عقل»، «ترغیب به تدبر»،«پدید آمدن فنون مختلف علمی»، «برتری دانشمندان»،«رعایت فهم محدود بشرى»، «جذب متفکران گوناگون به قرآن»، «طراوت و تازگی همیشگی قرآن»،« تحقق بلاغت معجزه آسای قرآن»، «بیان عظمت قرآن»، «پیوند با اهل بیت(ع) » ، «آزمایش انسان»، «فزونی ثواب به خاطر سختی فهم»، «پیوند انسان با مبدأ هستی و عالم آخرت» و ... رفته اند.

این کتاب، جهت درک بهتر حکمت های وجود آیات متشابه در قرآن، پس از یافتن آرا و اقوال دانشمندان قرآنی، این دیدگاه ها را در سه فصل حکمت آیات متشابه در حوزه عقل و معرفت، حکمت آیات متشابه در حوزه اثبات عظمت قرآن و بهره مندی از اهل بیت(ع) و حکمت آیات متشابه در حوزه آزمایش و رشد و تعالی انسان دسته بندی کرده است.

فصل اول به مباحث مقدماتی و ضرورت وجود آیات متشابه اختصاص یافته است. در فصل دوم که با عنوان حکمت آیات متشابه در حوزه عقل و معرفت ارائه شده است، آرای دانشمندان علوم قرآن و مفسرین در دو گفتار «معاضدت عقل و ترغیب به تدبر» و «تعمیق و گسترش علم و دانش» دسته بندی شده است. فصل سوم به بررسی حکمت آیات متشابه در حوزه اثبات عظمت قرآن و بهره مندی از اهل بیت(ع ) پرداخته است و با اشتمال برد و گفتار «تبیین جایگاه و عظمت قرآن» و «پیوند و بهره مندی از اهل بیت(ع)» به این حوزه پرداخته است. فصل چهارم نیز با عنوان «حکمت آیات متشابه در حوزه آزمایش و رشد و تعالی انسان» نامگذاری شده است ومشتمل بر دو گفتار«حکمت آیات متشابه در حوزه آزمایش انسان» و «رشد و تعالی انسان ها در دنیا و آخرت» است.