
در کتاب « شرح دعای شریف افتتاح» تالیف محسن قرائتی ذیل فراز هشتم آن چنین می خوانیم:
يَا رَبِّ، إِنَّكَ تَدْعُونِي فَأُوَلِّي عَنْكَ، وَ تَتَحَبَّبُ إِلَيَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَيْكَ، وَ تَتَوَدَّدُ إِلَيَّ فَلا أَقْبَلُ مِنْكَ، كَأَنَّ لِيَ التَّطَوُّلَ عَلَيْكَ فَلَمْ يَمْنَعْكَ ذَلِكَ مِنَ الرَّحْمَةِ لِي وَ الْإِحْسَانِ إِلَيَّ، وَ التَّفَضُّلِ عَلَيَّ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ، فَارْحَمْ عَبْدَكَ الْجَاهِلَ، وَ جُدْ عَلَيْهِ بِفَضْلِ إِحْسَانِكَ، إِنَّكَ جَوَادٌ كَرِيمٌ.
پروردگارا تو مرا می خوانی، اما من از تو روی می گردانم. تو به من محبت می ورزی، اما من نسبت به تو بغض می کنم. تو به من ابراز علاقه می کنی، اما من از تو نمی پذیرم. [رفتارم با تو به گونه ای است که] گویا من بر تو برتری دارم؛ اما همه این گستاخی ها مانع مهربانی و احسان و ابراز لطف تو نسبت به من نشد. پس بر بنده جاهل خود رحم کن، و با فزونی احسانت، جود و بخشش خویش را بر او ارزانی دار. به درستی که تو بخشنده و بزرگواری.
نکته ها
مورد توجه قرار دادن واکنش ها و رفتارهای ناپسند خویش در قبال الطاف الهی، یکی از روش های مناجات با خدای مهربان است. (يَا رَبِّ، إِنَّكَ تَدْعُونِي فَأُوَلِّي عَنْكَ، وَ تَتَحَبَّبُ إِلَيَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَيْكَ، وَ تَتَوَدَّدُ إِلَيَّ فَلا أَقْبَلُ مِنْكَ)
اقتضای جود و بزرگواری خداوند این است که در مقابل روی گردانی و بغض ورزی انسان، مهربانی و احسان و تفضل داشته باشد. در واقع، سبب همه خوبی های خداوند متعال در مقابل بدی های انسان، جود و بزرگواری اوست. (فَلَمْ يَمْنَعْكَ ذَلِكَ مِنَ الرَّحْمَةِ لِي وَ الْإِحْسَانِ إِلَيَّ، وَ التَّفَضُّلِ عَلَيَّ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ)
«فضل» یعنی چیزی که زیادتر از مقدار ضروری است؛ از این رو، وقتی انسان مشمول فضل می شود، دیگر احساس کمبود نکرده و در آسایش کامل قرار می گیرد. «احسان» از کلمه «حسن» گرفته شده و به رفتاری گفته می شود که توام با نیکویی است و سبب بهجت و رغبت انسان می شود.
خدای مهربان، هم انسان را مورد «تفضل» خود قرار داده و هم به او «احسان» نموده است، و ما نیز از خدا می خواهیم آنچه به ما می دهد، احسانی باشد توام با فضل. (فَلَمْ يَمْنَعْكَ ذَلِكَ مِنَ الرَّحْمَةِ لِي وَ الْإِحْسَانِ إِلَيَّ، وَ التَّفَضُّلِ عَلَيَّ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ فَارْحَمْ عَبْدَكَ الْجَاهِلَ، وَ جُدْ عَلَيْهِ بِفَضْلِ إِحْسَانِكَ،)
پیام ها
1. روی گردانی از دعوت الهی و پس زدن محبت خدای متعال و نپذیرفتن مهرورزی او، نشانه جهل انسان است. (يَا رَبِّ، إِنَّكَ تَدْعُونِي فَأُوَلِّي عَنْكَ... فَارْحَمْ عَبْدَكَ الْجَاهِلَ)
2. هیچ گاه و به هیچ عنوان نباید از درگاه خدای مهربان ناامید شد. یادمان باشد هر مقدار هم که بدی کرده باشیم، باز هم بدی های ما نمی تواند مانع نزول رحمت و احسان و فضل خدای متعال شود. (...فَلَمْ يَمْنَعْكَ ذَلِكَ مِنَ الرَّحْمَةِ لِي وَ الْإِحْسَانِ إِلَيَّ، وَ التَّفَضُّلِ عَلَيَّ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ)
3. خدایی که از بندگان فراری نافرمان و جاهل، رحمت، احسان و فضل خود را دریغ نمی کند، نسبت به بندگان مطیع و تواب، بسیار مهربان تر است. (...فَلَمْ يَمْنَعْكَ ذَلِكَ مِنَ الرَّحْمَةِ لِي وَ الْإِحْسَانِ إِلَيَّ، وَ التَّفَضُّلِ عَلَيَّ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ)
4. ما نیز از خدای حکیم و مهربان بیاموزیم و اگر کسی در مقابل محبت ما بدی کرد، زود بر او خشم نگیریم. (إِنَّكَ تَدْعُونِي فَأُوَلِّي عَنْكَ، وَ تَتَحَبَّبُ إِلَيَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَيْكَ، وَ تَتَوَدَّدُ إِلَيَّ فَلا أَقْبَلُ مِنْكَ،...)
5. برای طلب رحمت الهی، ابتدا باید بدی های خویش را یادآور شویم. (...فَأُوَلِّي عَنْكَ و... فَأَتَبَغَّضُ إِلَيْكَ... فَلا أَقْبَلُ مِنْكَ)
چه بخشنده خدای عاشقی دارم
که می خواند مرا
با آنکه می داند گنهکارم
اگر رخ بر بتابانم
دوباره می نشیند بر سر راهم دلم را می رباید، باطنین گرم و زیبایش
که در قاموس پاک کبریایی، قهر، نازیباست
چه زیبا عاشقی را دوست می دارم
دلم گرم است
می دانم که می داند
بدون لطف او، تنهای تنهایم
اگر گم کرده ام من راه و رسم بندگی، اما
دلم گرم است، می دانم
خدای من، «خدایی» خوب می داند
و می داند که سائل را نباید دست خالی راند