در چهارمین قسمت از برنامه تلویزیونی «دارالعلم» که ساعت 21 هر شب، با اجرای محمدجواد استادی، به روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علی راد درباره «کارکرد علوم اسلامی در جهان معاصر»، سخن گفت.
ظرفیت علوم اسلامی برای پاسخگویی به نیازهای انسان مدرن

وی در ابتدا در پاسخ به این پرسش که «آیا علوم اسلامی ظرفیت پاسخگویی به نیازهای انسان مدرن را دارند؟»، گفت: در صدر اسلام، علومی چون فقه، کلام و تفسیر، به‌صورت مستقیم با نیازهای دینی و اجتماعی مردم پیوند داشتند؛ اما با غلبه رویکردهای مدرسی و تمرکز بر کتاب‌محوری، این ارتباط تضعیف شده است.برای احیای کارآمدی علوم اسلامی، باید رابطه این علوم با مسائل روز جامعه و گستره جغرافیایی آن بازتعریف شود.به همین دلیل بازگشت به سنت مسئله‌محوری و پاسخگویی به دغدغه‌های واقعی انسان معاصر، ضرورت دارد.
ضرورت بازآفرینی نقش علوم اسلامی 

دکتر راد با اشاره به اینکه نباید از علوم اسلامی همانند علوم تجربی انتظار داشت که در مقام حل مسئله عینی جامعه انسانی باشند و راهکار مشخصی را ارائه کنند، افزود: برخی با معیارهای علوم تجربی به ارزیابی علوم اسلامی می‌پردازند، در حالی که هر علمی باید براساس غایت و اهداف خاص خود، سنجیده شود. 
وی افزود: علوم اسلامی باید با تمرکز بر مسائل انسان‌محور مانند اخلاق، معنویت، هویت و تطبیق آن‌ها با نیازهای فرهنگی و اجتماعی جامعه و عدم مقایسه آن با دانش‌های دیگر، نقش خود را در جهان امروز، بازآفرینی کنند. 
بازخوانی تجربه غرب و هشدار به حوزه‌های علمیه

پژوهشگر تفسیر و علوم قرآن حوزه علمیه قم در پاسخ به اینکه آیا ممکن است تجربه الهیات عرفی شده و انسان‌وار غرب در علوم اسلامی هم رخ دهد؟ اظهار داشت: این فرضیه مطرح است؛ هنوز در جهان اسلام علیرغم تلاش‌های برخی افراد در جبهه روشنفکری در حوزه علمیه و دانشگاه‌های جهان اسلام، خط قالب هنوز سنت‌گرایی است، جریان نوگرایی خیلی وقت است شکل‌گرفته؛ ولی نتوانسته در بدنه اصلی و خط فکری سنت‌گرایان در جهان تشیع و اهل‌سنت نفوذ جدی داشته باشد. 
وی افزود: در جهان غرب، تعریف دین نسبت به قبل از رنسانس دچار تغییر و انقلاب شده است. 
قبل از رنسانس علمی و فکری، تصور رایج از الهیات این بود که انسان بایستی در راستای امرونهی الهی و شریعت  رفتار می‌کرد؛ اما بعد از رنسانس این مفهوم تغییر یافت و انعطافی در دین ایجاد شد که دین برای انسان باشد، نه انسان برای دین.
دکتر راد با اشاره به تجربه تاریخی غرب در دوره رنسانس، به حاشیه‌رفتن الهیات کلیسایی را نتیجه تغییر در تعریف غایت انسان و اولویت ‌یافتن نیازهای مادی او دانست و هشدار داد: اگر علوم اسلامی نتوانند به نیازهای انسان مدرن پاسخ دهند، ممکن است سرنوشتی مشابه در جهان اسلام، رقم بخورد. 
وی خاطرنشان کرد: عصری‌سازی مفاهیم دینی و انجام پژوهش‌های مطابق نیاز جامعه و بازتعریف مفاهیم بر اساس انسان‌شناسی فرهنگی و منطق علمی، از ملزومات گام برداشتن در این مسیر است؛ رویکردی که می‌تواند علوم اسلامی را از انزوا خارج و به گفت‌وگویی پویا با جهان معاصر، وارد کند.
 آسیب‌های موجود در حوزه مطالعات علوم اسلامی

دکتر راد، از فقدان رویکرد انسان‌شناسی فرهنگی در مطالعات علوم اسلامی و الهیات رایج در حوزه و دانشگاه  به‌عنوان آسیب‌های موجود در حوزه علوم اسلامی یادکرد و افزود: یکی از آسیب‌های موجود، ضعف مطالعات انسان‌شناسی در پژوهش‌های حوزوی و دانشگاهی است. 
در حال حاضر، در پژوهش‌های علوم اسلامی نتوانسته‌ایم نسبت این پژوهش را با انسان برقرار کنیم و ضروری است در پژوهش‌های دینی، رابطه انسان با دانش، بررسی شود.
این پژوهشگر علوم و قرآن و حدیث، یکی دیگر از چالش‌های حوزه مطالعات اسلامی را بحران روش در تولیدات علمی حوزه‌ها دانست و تصریح کرد: بسیاری از پژوهش‌های حوزوی، فاقد چارچوب و روش‌شناختی منسجم هستند و به‌جای حل مسئله، به انباشت داده‌ها بسنده می‌کنند. 
این امر نیاز به بازتعریف فلسفه علم و روش‌شناسی در حوزه‌ها و تربیت پژوهشگرانی روش‌مند و تحلیلگر دارد و طلاب و دانشجویانی که باید به‌جای حفظ اطلاعات، توانایی تحلیل و حل مسئله را در خود پرورش دهند.
 لزوم معرفی علوم اسلامی و کارکرد آن در جامعه

 عضو هیئت‌علمی دانشکده الهیات دانشگاه تهران، با اشاره به لزوم معرفی علوم اسلامی و کارکرد آن در جامعه، افزود: گفتمان علم در ایران معاصر، در مفهوم کلان وکلی خود، آنچنان که شایسته است متولی جدی و رسمی نداشته است.
 تلاش‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، صرفاً در امر آموزش و تدریس کتاب بوده و ما پژوهشی که بتواند نبض علم در ایران معاصر را بررسی کند، نداشته‌ایم، البته  در دو دهه اخیر، تلاش‌های در این زمینه انجام شده که کافی نیست. 
 بحران روش در انجام پژوهش‌های داده‌محور

  وی در ادامه، ضعف گفتمان نقد در ایران، نبود مجلاتی ویژه نقد کتاب، نبود آموزش مدیریت و روش نقد، وجود نگاه تاریخی‌نگر در حوزه نظریه‌پردازی، فقدان نگاه تاریخی به یک علم و بحران روش در مطالعات و انجام پژوهش‌های داده‌محور را، از دیگر معضلات کشور در گسترش علوم اسلامی، عنوان کرد.
 دکتر راد، یکی از راهکارهای برون‌رفت از این انسداد را، روی‌آوردن به روش‌شناسی در مطالعات علوم اسلامی و الهیات دانست و افزود:یکی از شیوه‌های زودبازده در این حوزه، روی‌آوردن دانشگاه و حوزه‌های علمیه به تولید علمی و روش‌شناسی هر علم و روزآمدسازی روش‌شناسی‌هاست که با فراگیری آن علم، به‌صورت روش‌مند و تحلیل منطقی آن، می‌توان دانشور فرهیخته علم را، پرورش داد.
پژوهشگر قرآن و حدیث، فقدان مطالعات غرب‌شناسی مؤثر را نیز از خلأهای موجود در حوزه‌های علمیه عنوان کرد و افزود: نبود گفت‌وگوی علمی دوسویه با خاورشناسان، به ارائه تصاویر نادرست از اسلام و تشیع در جهان منجر شده است. 
حوزه‌های علمیه باید با شناخت دقیق مبانی فکری غرب و استفاده از زبان مشترک دانشگاهی، وارد گفت‌وگوی علمی شوند.این تعامل، می‌تواند به ارائه تصویری دقیق‌تر از الهیات اسلامی در جهان  کمک کرده و روی بحث‌های فلسفه علم و روش‌شناسی بیشتر، تأکید کند. 
دکتر راد در پایان، خاطرنشان کرد: برنامه‌هایی مانند دارالعلم می‌توانند بستری برای گفت‌وگوهای تخصصی و نظریه‌پردازی در حوزه الهیات شیعی، ضرورت توجه به روش‌شناسی در مطالعات اسلامی و پرداختن به موضوعات مغفول، باشد.
یادآور می‌شود، ویژه‌برنامه تلویزیونی «دارالعلم»، به همت مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی و باهدف ترویج فرهنگ و معارف دینی، در 20 قسمت تهیه شده و هر شب (شنبه تا چهارشنبه، ساعت 21)، در شبکه 4 سیما، میزبان یکی از چهره‌های نامدار دینی و فرهنگی کشور، است.
شایان‌ذکر است، در قسمت‌های بعدی این مجله تلویزیونی، دانشورانی برجسته همچون آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، حجت‌الاسلام حمید پارسانیا، دکتر احد فرامرز قراملکی و... به ارائه دیدگاه‌های خود پیرامون مباحث گوناگون علوم اسلامی، خواهند پرداخت.