در کتاب فاطمه معصومه(س) مهمان هفده روزه در ذیل مطلب چرا حضرت معصومه ازدواج نکرد؟ می خوانیم:
متن وصیت نامۀ حضرت موسی بن جعفر علیه السلام خوشبختانه در طول قرون و اعصار از حوادث باقی مانده، و در کتاب های مورد اعتماد و استناد درج شده است. مرحوم کلینی متن کامل وصیت نامه آن حضرت را در کافی شریف آورده است.
حضرت موسی بن جعفر علیه السلام در این وصیت نامه پس از آن که همه فرزندانش را به تبعیت از امام رضا (ع) فرمان می دهد، در مورد فرزندانش می فرماید:
«وَ اِنْ اَرادَ رَجُلٌ مِنْهُمْ أَنْ يُزَوِّجَ أُخْتَهُ فَلَيْسَ لَهُ أَنْ يُزَوِّجَهاالا بِإِذْنِهِ وَأَمْرِهِ، فَإِنَّهُ أَعْرَفُ بِمَنافکعٍ قَوْمِهِ»
«هر کدام از آنها اگر بخواهد خواهرش را تزویج کند، بدون اجازه و فرمان امام رضا(ع) چنین حقی را ندارد، زیرا او به مصالح قومش در امر ازدواج از همۀ آنها آگاه تر است».
در فراز دیگری از همین وصیت نامه می فرماید: «وَلا يُزَوّج بناتي أَحَدٌ مِنْ إِخْوَتِهِنَّ مِنْ أُمَّهَاتِهِنَّ وَلَا سُلْطَانٍ وَلَا عَمَ إِلا بِرَأْيِهِ وَ مَشْوَرَتِهِ، فَإِنْ فَعَلُوا ذَلِكَ فَقَدْ خَافُوا اللَّهُ وَرَسُولَهُ وَ جَاهَدُوهُ في مُلْكِهِ، وَ هُوَ اَعْرَفُ بِمَناكِح قَوْمه، فَإِنْ أَرَادَ أَنْ يُزَوِّجَ زَوَّجَ، وَ إِنْ أَرَادَ أَنْ يَتْرُكَ تَرَكَ »
«هیچ یک از دخترانم را نباید برادران مادری، سلاطین و یا عموهایشان شوهر دهند، مگر با نظر و مشورت حضرت رضا(ع) ؛ و اگر بدون اجازه او به چنین کاری اقدام کنند، با خدا و رسول خدا(ص) مخالفت ورزیده اند و در سلطنت خدا منازعه نموده اند زیرا او به مصالح قومش در امر ازدواج آگاه تر است، پس هر کسی را او بخواهد تزویج می کند و هر کسی را او نخواهد تزویج نمی کند».
این وصیت نامه در منابع حدیثی فراوانی به همین تعبیر آمده است. در این وصیت نامه حضرت موسی بن جعفر(ع) با این تعبیرهای قاطع و روشن به فرزندان خود اعلام می کند که حجت خدا بعد از وی حضرت رضا(ع) است و باید در هر موردی، از جمله مسئله ازدواج ازاو اطاعت کنند.
آنچه که از تاریخ بر می آید این است که دختران حضرت موسی بن جعفر(ع) در نهایت کمال بودند و کسی که همسنگ آنها باشد پیدا نمی شد.
این نظر در مورد حضرت معصومه(س) صحیح تر است، زیرا به علت عصمت ایشان احدی در آن زمان پیدا نمی شد که همسنگ آن حضرت باشد و جز پدر، برادر و برادرزاده ایشان، هـیچ مرد دیگری در آن ایام معصوم نبوده است.
در این جا به یک نکته اشاره می کنیم تا اهل تحقیق در این زمینه بررسی های لازم را به عمل بیاورند، بلکه بتوانیم از نتیجه تحقیقات ایشان بهره بجوییم و آن اینکه:
اگر مردی معصوم باشد می تواند با زنان غیر معصوم ازدواج کند، چنانکه پیامبران عظیم الشان با زنان فراوانی ازدواج کرده اند که در مورد هیچیک از آنها ادعای عصمت نشده است، حتی در مورد برخی از آنها وعده آتش جهنم داده شده است.
رسول اکرم(ص) نیز با زنانی ازدواج کرد، که در مورد هیچیک از آن ها ادعای عصمت نشده، بلکه آیه های آغازین سوره تحریم در نکوهش برخی از آن ها نازل شده است.
مولای متقیان امیرمؤمنان(ع) نیز همسرانی اختیار نمود، که به جز حضرت فاطمه زهرا(س) در مورد هیچیک از آنها ادعای عصمت نشده است.
دیگر امامان معصوم نیز با زنانی ازدواج کرده اند که در میان آن ها بانوان با فضیلت بسیار بوده، ولی در مورد هیچیک از آن ها ادعای عصمت نشده است.
ولی اگر زنی معصوم باشد، آیا می تواند شوهر غیر معصوم برای خویش اختیار کند؟ ظاهراً پاسخ منفی است، زیرا:
با توجه به لزوم اطاعت زن از همسر، اگر شوهر معصوم باشد، هرگز فرمانی بر خلاف فرمان خدا صادر نمی کند و هرگز در دوران زندگی دچار مشکل نمی شوند، ولی اگر شوهرش معصوم نباشد، احتمال این معنی هست که به اموری دستور دهد که با فرمان پروردگار سازگارنباشد، در اینجا وظیفه و تکلیف همسر معصومش چه خواهد بود؟ یک زن معصوم نمی تواند برخلاف رضای پروردگار گام بردارد ومخالفت با فرمان شوهر نیز شایسته مقام یک زن معصوم نیست.
شاهد گفتار ما این است که در مورد «کفو» بودن حضرت فاطمه زهرا(س) با حضرت علی(ع) مسأله این گونه مطرح می شود که: « لَوْ لَمْ يُخْلَقْ عَلِيٌّ مَا كَانَ لِفَاطِمَةَ كُفُو»
«اگر علی(ع) آفریده نمی شد، برای حضرت فاطمه همسنگی نبود».
پیک وحی از طرف حضرت احدیت بر قلب شریف پیامبر اکرم(ص) این گونه پیام می آورد:
« لَوْ لَمْ اَخْلُقْ عَلِيّاً لَمَا كَانَ لِفَاطِمَةَ ابْنَتِكَ كُفْرٌ عَلَى وَجْهِ الْأَرْضِ آدَمُ فَمَنْ دُونَهُ»
«اگر من علی(ع) را نمی آفریدم، برای دخترت فاطمه همسنگی در روی زمین نبود، نه آدم و نه هر کسی که بعد از اوآمده است».
ولی هرگز این گونه مطرح نشده است که اگر فاطمه(س) نبود، برای حضرت علی(ع)« كُفو» و همسنگی نبود. اگر چه این معنی نیز درست است و به جز حضرت زهرا(س) كُفو و همسنگی برای مولای متقیان نبود، ولی عملاً حضرت علی(ع) با زن های دیگری ازدواج کرد.
این استنتاج ما درست باشد یا نه، عملاً هیچ زن معصومی با غیر معصوم ازدواج نکرده است.
حضرت فاطمه زهرا(س) که عصمتش قطعی است و در بالاترین سطح عصمت قرار دارد، با امیرمؤمنان(ع) ازدواج کرده، که او نیز معصوم است و در بالاترین سطح عصمت قرار دارد؛ و هر خواستگار دیگری برای حضرت فاطمه(س) می آمد، رسول اکرم صلى الله عليه وسلم می فرمود:
«من منتظر فرمان خدا هستم».
بعد از حضرت زهرا(س) ، تنها بانویی که عصمتش قطعی است حضرت مریم مادر حضرت عیسی(ع) می باشد، که قرآن کریم از عصمت او خبرداده است، و البته او نیز ازدواج نکرده است.
نتیجه این که پس از پذیرش عصمت حضرت معصومه(س) ، به جرأت می توان گفت که برای آن حضرت همسنگی نبود تا ازدواج کند، زیرا در دوران زندگی او جز پدر، برادر و برادرزاده اش معصومِ دیگری نبود.
ولی در مورد دیگر خواهرانش - که هیچکدام ازدواج نکرده اند - این استنتاج صحیح به نظر نمی رسد، زیرا:
اوّلاً سيرة ائمّه اطهار(ع) این نبود که دختران خود را به جهت پیدا نشدن همسنگ در خانه نگه دارند و مانع ازدواج آن ها شوند، بلکه آن ها چه در عمل و چه در بیان، مؤمن و مؤمنه را «کفو» یکدیگر می دانستند و امر می فرمودند که اگر دین و تقوای کسی را پسندیدید دختران خود را به همسری او درآورید.
ثانیاً در عصر امام کاظم(ع) جوانان شایسته ای از اولاد امام حسن مجتبی(ع) و از تبار حضرت سیدالشهداء(ع) بودند که می توانستند کفو دختران آن حضرت باشند، غیر از حضرت معصومه(س) که برای او کفوی متصور نیست؛ و لذا عدم ازدواج آنان را می توان خفقان شدیدهارونی شمرد.
خفقان و اختناق در عصر هارون الرشید به جایی رسیده بود که کسی جرأت نداشت به خانه امام کاظم(ع) آمد و شد کند، کجا رسد به این که آرزوی دامادی آن حضرت را در سر بپروراند؛ بررسی صفحات تاریخ نیز این نظر را تأیید می کند.
کتاب فاطمه معصومه(س) مهمان هفده روزه از فرید مسعودی در کتابخانه تخصصی علوم قرآن و حدیث موجود است.
