حجت‌الاسلام بهرام دلیر، عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، گفت: رویکرد فقهی «ملا احمد نراقی» به ولایت فقیه زیباترین و مفصل‌ترین بحث ایشان است. مرحوم نراقی در کتاب «عوائد الایام» بحث ولایت فقیه را مفصل بیان می‌کنند؛ البته فقهایی دیگر به صورت جسته و گریخته بحث ولایت فقیه را مطرح کرده‌اند که می‌توان به «صاحب جواهر» و «شیخ انصاری» اشاره کنیم.
وی در ادامه گفت: در عصر مرحوم نراقی مردم به جنگ و جبهه رغبتی نداشتند؛ اما زمانی که جنگ ایران و روسیه رخ داد ملا احمد فتوای جهاد داد و خود نیز در جبهه‌های جنگ حاضر شد.
نویسنده کتاب فلسفه عرفان سیاسی اظهار کرد: به نظر نراقی بهترین دولت و جامعه همانی است که پیامبر(ص) تاسیس کردند؛ درست است که در دوره غیبت جامعه سیاسی کاملی شکل نمی‌گیرد اما این بدان معنا نیست که هر جامعه‌ای فاسد و ظالم است بلکه می‌توان با برقراری یک نظم عادلانه بسیاری از نابه‌سامانی‌ها را سامان داد و در واقع «عدالت» عاملی است که پیامبران برای آن فرستاده شده‌اند.
وی افزود: مرحوم نراقی در کتاب «عوائدالایام» در یکی از عواید آن به بحث تفصیلی پیرامون ولایت فقیه می‌پردازند. بحث وی بر این مبناست که ولایت باید به نصب الهی باشد و با نقل 19 روایت در شان و جایگاه علما و فقها، آنها را دارای شان ولایت از طرف پیغمبر(ص) و امام(ع) می‌دانند؛ نراقی معتقد بود که فقها ولایت نبی و امام(ع) را در تمام امور دارا هستند و موارد زیر را در شئون فقها می‌شمرند: افتاء، قضا، حدود و تعزیرات، تصرف و حفظ اموال یتیمان، دیوانگان، سفیهان و غایبان، تصرف در اموال امام(ع) در زمان غیبت و...
ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی(ره)
این پژوهشگر علوم سیاسی اسلامی افزود: به نظر امام خمینی(ره) ولایت فقیه اساس نظم سیاسی، در دوره غیبت است. امام معتقد بودند «در عصر غیبت ولی امر و سلطان عصر(عج) نایبان و جانشین‌های آن حضرت در سیاسات و مسائل حکومتی هستند البته به جز در جهاد ابتدایی».
نویسنده کتاب سیاست متعالیه در حکمت متعالیه گفت: نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر نظریه ولایت فقیه امام خمینی است. این نظریه ساختار و چهارچوب ویژه و منحصر به فردی دارد امام خمینی به رغم التزام به «ولایت سیاسی فقیهان»، دیدگاهش تفاوت‌های آشکاری با «کاشف الغطا»، «صاحب جواهر» و «ملا احمد نراقی» دارد؛ مهمترین تمایزی که در مباحث امام(ره) و مرحوم نراقی دیده می‌شود، بحث لزوم حکومت اسلامی و ضرورت تشکیل آن و وظایف فقها و مردم در اقدام به تشکیل حکومت می‌باشد که در مباحث مرحوم نراقی دیده نمی‌شود.
دلیر اظهار کرد: امام خمینی(ره) در درس خارج خود، وقتی به بحث ولایت فقیه می‌رسند با استناد به آیات و روایات ولایت را برای فقیهان اثبات می‌کنند، امام ذیل این آیه می‌فرمایند «انَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَکَمْتُم بَیْنَ النَّاسِ أَن تَحْکُمُواْ بِالْعَدْلِ إِنَّ اللّهَ نِعِمَّا یَعِظُکُم بِهِ إِنَّ اللّهَ کَانَ سَمِیعًا بَصِیرًا: خدا به شما فرمان می‌دهد که سپرده‏‌ها را به صاحبان آنها رد کنید و چون میان مردم داورى می‌کنید به عدالت داورى کنید در حقیقت نیکو چیزى است که خدا شما را به آن پند مى‌دهد خدا شنواى بیناست »(نساء /58).
وی در ادامه گفت: امام خمینی(ره) معتقد بودند مراد از امانت مطلق، امامت است. مرحوم کلینی در اصول کافی جلد دوم صفحه 22 و 24 همین برداشت را دارند. البته «طبرسی» نیز امانت را در تفسیر مجمع‌البیان در معنای امامت به کار گرفته‌ است.
بهرام دلیر گفت: زمانی که امام خمینی(ره) حاکمیت را در درس خارج خود معنا می‌کند می‌فرمایند «امیرالمومنین(ع) در بحث حاکمیت عادلانه رفتار می‌کردند حتی زمانی که فرمان قطع دستان دو دزد را صادر کردند چنان عادلانه با آنها رفتار می‌کردند که آن دو از مداحان ایشان می‌شوند».
وی با اشاره به پایه حکومت امیرالمومنین گفت: عدل پایه حکومت امام علی(ع) بود، ولی فقیه هم باید پایه قدرت خود را بر عدل استوار کند. امام معتقد بودند «اطیعوا‌الله» در آیه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ» (نساء/ 59) خطاب به جامعه مسلمین است. امام در درس خارج فقه خود فرمودند «اولی الامر، یعنی ائمه و جامعه و مردم باید از آنها پیروی و اطلاعت کنند».
این استاد دانشگاه افزود: آیه دیگری که امام با استناد به آن ولایت‌ برای فقیهان استنباط می‌کنند «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَیُطِیعُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ: و مردان و زنان با ایمان دوستان یکدیگرند که به کارهاى پسندیده وا مى‏‌دارند و از کارهاى ناپسند باز مى‏‌دارند و نماز را بر پا مى‏‌کنند و زکات مى‏‌دهند و از خدا و پیامبرش فرمان مى‏‌برند. آنانند که خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد داد که خدا توانا و حکیم است»(توبه/71)
وی در آخر گفت: پس امام خمینی(ره) نظریه ولایت فقیه با تمسک به آیات و روایات اثبات می‌کنند و از دید ایشان نظریه ولایت فقیه مستندات قرآنی، روایی و عقلی دارد و امام توانستند نظریه ولایت فقیه با پیروزی انقلاب اسلامی اجرا کنند.

http://iqna.ir/fa/news/3472494/اثبات-ولایت-برای-فقیهان-در-کتاب-عوائد-الایام