توبه

خداوند در آیات بسیاری بر ارزشمندی عفو و گذشت, تأکید کرده است و از صاحبان حق خواسته است که بر خلاف حق و حقوق خویش از باب انسانیت از خطا و اشتباه دیگری درگذرند و رفتار نا درست دیگران را نادیده بگیرند .

خداوند در قرآن کریمش می فرماید: وَلَا تَسْتَوِی الْحَسَنَةُ وَلَا السَّیِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ (فصلت، 34) هرگز نیکی و بدی در جهان, یکسان نیست؛ همیشه بدی خلق را به بهترین عمل (که نیکی است) پاداش ده.

انسان در اثر عفو و گذشت به آرامش خاصی دست می یابد که نمی توان آن را از راهی دیگر کسب کرد؛ از این رو بزرگان دین گفته اند که در عفو و گذشت لذتی است که در انتقام نیست.

کسی که از خطای دیگری می گذرد, رحمت و مهر الهی را به سوی خویش جلب می کند. وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ (نور، 22) با خلق, عفو و صفح پیشه کنند و از بدی ها در گذرند آیا دوست نمی دارید که خدا هم در حق شما مغفرت و احسان فرماید؟ و الله غفور الرحیم که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

هدف و فلسفه ای که قرآن برای گذشت و عفو مردم از یکدیگر بیان می کند، عبارت از دستیابی بندگان به تقوا و پرهیزگاری است.

اگر به این فلسفه ای که قرآن برای عفو و گذشت مردم بیان می کند توجه دقیق و تأمل کامل شود به خوبی روشن می شود که یکی از کارکردهایی که انسان همواره به عنوان مومن به آن توجه دارد دست یابی به تقواست که از این راه به دست می آید؛ زیرا تقوا مهم ترین ابزار دستیابی انسان به بسیاری از کمالات انسانی و حتی دست یابی به مقام عبودیت ربوبی و ربوبیت عبودی است.

تقوا مهم ترین ابزار دستیابی انسان به بسیاری از کمالات انسانی و حتی دست یابی به مقام عبودیت ربوبی و ربوبیت عبودی است

آداب عفو

قرآن اموری را به عنوان آداب عفو و گذشت مطرح می کند که برای دستیابی به مقام تقوا بسیار موثر است. از جمله این آداب می توان به ترک سرزنش خطاکار و مدارا با او (بقره آیه ۱۰۹ و مائده آیه ۱۳ وتغابن آیه۱۴) بخشایش و پوشاندن خطا و عدم طرح آن حتی به شکل کنایه و رمزی (نساء آیه ۹۹ و تغابن آیه۱۴و یوسف آیه۸۸ تا ۹۲) ترک درگیری و اعراض از آن به ویژه با جاهلان (اعراف آیه ۱۹۹ و زخرف آیه ۸۹) اشاره کرد.

عفو و گذشت باید همواره به شیوه ای باشد که موجبات تحقیر و خواری و ذلت عفو شونده را در پی نداشته باشد.

این مسئله به ویژه در برخی از موارد، خطایی بسیار مهم و اساسی است. از جمله عفو و گذشت از خویشان و خانواده که باید همراه با زیبایی و نیکی باشد. (حجر آیه۸۵)، چنین عفوی از ارزش و جایگاه بسیار بلندی برخوردار است.

هر چند که از نظر قر آن همه اشکال عفو امری پسندیده و ارزشی و نیکو است. (بقره آیه ۱۷۸ و ۲۳۷ و ۲۸۰ و نحل آیه ۱۲۶ و آل عمران آیه ۱۵۲)

عفو و گذشت آثار شگرفی در حوزه دفع و رفع بلا نیز داشته باشد. این مطلب را می توان از آیات ۱۲۶ سوره نحل و نیز ۳۰ سوره شورا به دست آورد

آثار عفو

افزون بر این که عفو موجب دستیابی شخص به مقام متقین می شود همچنین موجب می شود تا شخص به چیزهای دیگری نیز برسد. از جمله آن که از محبت خاص خداوند بهره مند می شود (آل عمران آیه ۱۳۴ و مائده آیه ۱۳) و زمینه دوستی وی با خلق فراهم می آید (فصلت آیه۳۴) همچنین از گذشت الهی (نساء آیه۱۴۹) و دریافت سلام خاص خداوند (فرقان آیه ۶۳ تا ۷۵) و رحمت کریمانه وی (نور آیه ۲۲ و تغابن آیه ۱۴) نیز بهره مند می گردد.

شخص با عفو و گذشت به مقام صابران (نحل آیه۱۲۶) و نیکوکاران و محسنان (آل عمران آیه ۱۳۴) و متقین (همان و نساء آیه ۱۲۸ و بقره آیه ۱۸۷ و ۲۳۷) دست می یابد.

به نظر می رسد که عفو و گذشت آثار شگرفی در حوزه دفع و رفع بلا نیز داشته باشد. این مطلب را می توان از آیات ۱۲۶ سوره نحل و نیز ۳۰ سوره شورا به دست آورد.

خداوند در آیه ۴۵ سوره مائده عفو جانی را عاملی مهم برای کفاره گناهان شخص می شمارد که خود بیانگر تاثیر آن در رفع بلاست؛ زیرا بسیاری از بلاها ریشه در گناهان دارد. اگر گناهان شخص تکفیر شود بلاها نیز از او و خانواده اش دفع می شود و یا رفع می گردد.

پی نوشت ها:

(1) سوره فصلت / 34

(3) سوره نور / 22

(4) نهج البلاغه /حکمت /52

(5) سوره تغابن /14

(6) سوره بقره /280

(7) سوره ی بقره / 178

(8) سوره ی فصلت /34


http://www.tebyan.net