چنانچه باب توبه(و شفاعت) به روى افراد باز نباشد، کسانى که آماده اند در بقیه عمر، از گناه دورى جسته و راه طهارت و پاکى را در پیش گیرند، با خود مى گویند: ما بالأخره بایستى به علت گناهانى که انجام داده ایم کیفر ببینیم و به دوزخ افتیم ; پس چرا در باقیمانده عمر نیز تمنّیات نفسانى خود را ارضا نکنیم و بیشتر در آغوش لذت هاى نامشروع نلغزیم؟!

از جمله تعالیم اسلامى ـ بلکه تمام شرایع سماوى ـ باز بودن درِ توبه به روى بندگان گنهکار است. زمانى که انسان گنهکار جدّاً از کار زشتى که انجام داده نادم شده، فضاى روح او را توجه به خداوند و تضرّع به درگاه او پر مى سازد، و از صمیم قلب تصمیم مى گیرد که دیگر گرد آن عمل ناروا نگردد،خداوند مهربان نیز توبه او را، با شرایطى که در کتب کلامى و تفسیرى بیان شده است، مى پذیرد.

قرآن مى فرماید: (وَ تُوبُوا إلى اللّه جَمیعاً أَیُّهَ المُۆْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحونَ)(نور/31): اى افراد با ایمان، همگى به سوى خدا باز گردید، باشد که رستگار شوید.

کسانى که از آثار تربیتى توبه و اعتقاد به شفاعت آگاه نیستند تصور مى کنند باز شدن باب این دو به روى گنهکاران، نوعى تشویق آنان به گناه است! در حالی که آنان از این نکته غافلند که بسیارى از انسانها، هر یک به شکلى، آلوده به برخى از گناهانند، و کمتر انسانى یافت مى شود که در طول عمر خویش گرد گناه نگردیده باشد: «ناکرده گنه، در این جهان کیست بگو؟».

بنابراین، چنانچه باب توبه (و شفاعت) به روى افراد باز نباشد، کسانى که آماده اند در بقیه عمر، از گناه دورى جسته و راه طهارت و پاکى را در پیش گیرند، با خود مى گویند: ما بالأخره بایستى به علت گناهانى که انجام داده ایم کیفر ببینیم و به دوزخ افتیم; پس چرا در باقیمانده عمر نیز تمنّیات نفسانى خود را ارضا نکنیم و بیشتر در آغوش لذتهاى نامشروع نلغزیم؟!بدینگونه، با بسته شدن باب توبه، چاه یأس از رحمت الهى دهان مى گشاید و انسانها را، اژدها وار به کام خویش مى کشاند.

آثار مثبت اصل توبه، زمانى روشنتر مى شود که بدانیم پذیرش توبه در اسلام شرایطى دارد که پیشوایان دین و محققان علوم اسلامى بتفصیل درباره آنها سخن گفته اند. قرآن، صریح و روشن در باب توبه چنین مى فرماید: (کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ سُوءاً بِجَهالة ثُمَّ تابَ مِنْ بَعْدِهِ وَ أَصلَحَ فإِنَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ)(انعام/54): پروردگار شما رحمت را بر خویش مقرّر داشته است. اگر یکى از شما از روى جهالت کار بدى انجام دهد، سپس از آن توبه کرده و به اصلاح کوشد، خداوند آمرزنده و مهربان است.

هر انسان با ایمانى در سراى دیگر پاداش کارهاى نیک و بد خود را مى بیند، مگر در صورت ارتداد و نظایر آن که در کتاب و سنت مایه نابودى و حبط اعمال نیک انسانها قلمداد شده است

سرانجام اعمال نیک و بد ما چه می شود؟

عقل و نقل گواهى مى دهند که هر انسانى در روز رستاخیز پاداش اعمال نیک خود را خواهد دید. قرآن مى فرماید: (فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیْراً یَرَهُ) (زلزله/7): هر کس به اندازه وزن ذرّه اى کار نیک انجام دهد آن را خواهد دید. نیز مى فرماید:(وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوفَ یُرى * ثُمَّ یُجْزاهُ الجَزاء الأَوفى)(نجم/40ـ41): سعى و تلاش او قطعاً مشهود گشته و سپس به طور کامل پاداش داده مى شود.

از آیات فوق برمى آید که اعمال زشت آدمى، اعمال نیک وى را از بین نمى برد. درعین حال باید دانست کسانى که مرتکب بعضى از گناهان خاص (نظیر کفر و یا شرک) مى گردند یا راه ارتداد در پیش مى گیرند، گرفتار حبط عمل مى شوند و در نتیجه اعمال نیکشان تباه شده و در آخرت گرفتار عذاب ابدى مى گردند، چنانکه مى فرماید:(وَ مَنْ یَرْتَدِدْ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَیَمُتْ وَ هُوَ کافِرٌ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَة وَأُولئِکَ أَصْحابُ النّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ) (بقره/217): هر کس از شما، از دین خویش برگردد و به همان حالت بمیرد، اعمال وى در دنیا و آخرت تباه مى گردد، و این گونه کسان براى همیشه در آتش خواهند بود.

با توجه به آنچه گفتیم ، هر انسان با ایمانى در سراى دیگر پاداش کارهاى نیک و بد خود را مى بیند، مگر در صورت ارتداد و نظایر آن که در کتاب و سنت مایه نابودى و حبط اعمال نیک انسانها قلمداد شده است.

عقل و نقل گواهى مى دهند که هر انسانى در روز رستاخیز پاداش اعمال نیک خود را خواهد دید. قرآن مى فرماید: (فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیْراً یَرَهُ): هرکس به اندازه وزن ذرّه اى کار نیک انجام دهد آن را خواهد دید. نیز مى فرماید:(وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوفَ یُرى * ثُمَّ یُجْزاهُ الجَزاء الأَوفى): سعى و تلاش او قطعاً مشهود گشته و سپس به طور کامل پاداش داده مى شود

در خاتمه یادآورى این نکته لازم است که، هرچند خداوند درباره کارهاى نیک به مۆمنان «وعده» پاداش داده و متقابلاً درباره کارهاى بد نیز «وعید» کیفر داده است، ولى از نظر حکم عقل این دو ـ وعده و وعیدـ با هم فرق دارند. چه، لزوم عمل به وعده یک اصل عقلى است و تخلّف از آن قبیح است. اما در مورد «وعید» چنین نیست، چون کیفر دادن حق کیفر دهنده است، و او مى تواند از حق خود بگذرد.

ازاین روى هیچ مانعى ندارد که برخى از کارهاى نیک، زشتى وتبعات کارهاى بد را بپوشاند که در اصطلاح به آن «تکفیر» مى گویند.([ کشف المراد، ص413، مقصد 6، مسئله 7]) در قرآن برخى از اعمال نیک مایه تکفیر اعمال بد شمرده شده، که یکى از آنها اجتناب شخص از گناهان بزرگ است. چنانکه مى فرماید:(إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَونَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیّئاتِکُمْ وَنُدْخِلْکُمْ مُّدْخَلاً کَریماً)(نساء/31): چنانچه از گناهان بزرگ دورى جویید ما گناهان کوچکتان را مى پوشانیم وشما را به جایگاه ارجمندى وارد مى کنیم.

اعمالى همچون توبه([تحریم/8])، صدقه پنهانى([بقره/271]) و غیره نیز داراى چنین اثرى هستند.

http://www.tebyan.ne