ناامید

یأس و ناامیدی آن حالت بازدارنده است که انسان را از حرکت به سمت مطلوب خود باز می دارد ، مطلوبی که تا پیش از این انتظار وصول آن سبب می شد تا در جهت رسیدن به آن تلاش کند و از خود حرکتی هر چند کوچک نشان دهد اما اکنون که به دلایلی آن انتظار از او سلب شده دیگر آن تلاش و حرکت وجود ندارد. این حالت همان یأس و ناامیدی است که در موضوعات گوناگون به کار برده می شود.

آیات متعدّدى از قرآن شریف، یأس از رحمت خدا را جزو گناهان‌کبیره محسوب داشته و کار چنین افرادى را مذموم به حساب آورده است.

آن‌جایى که حضرت یعقوب(علیه السلام)، فرزندان خود را به جستجوى یوسف و برادر یوسف روانه مى‌سازد، این‌گونه مى‌گوید:

«یابَنِىَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِن یُوسُفَ وَ أَخِیهِ وَ لاَتَایْــَسُوا مِن رَّوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لاَیَایْــَسُ مِن رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الکَـفِرُونَ؛[10] اى فرزندانم، دنبالِ یافتن یوسف و برادرش بروید و از رحمت خداوند ناامید نشوید؛ همانا تنها افراد کافرند که از رحمت پروردگار ناامیدند».

در جاى دیگر مى‌فرماید:

«وَ مَن یَقْنَطُ مِن رَّحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّالُّونَ؛[2] فقط گروه گمراهانند که از رحمت خداوند مأیوس مى‌باشند.»

«...‌وَاِنْ عُدْتُمْ عُدْنا‌...»

توانایى، دو معنا دارد:

1. اگر شما راه بازگشت از گناه را در پیش گیرید، ما هم عذاب را از شما برمى‌داریم.

2. اگر شما راه طغیان و گردنکشى را بپیمایید و به راهى که خداوند آن را نمى‌پسندد بروید، ما هم عذاب را متوجّه شما مى‌گردانیم.[3] که جمله‌ى:

«...‌وَ جَعَلْنا جَهَنَّمَ لِلْکـفِرِینَ حَصیرًا»

فقط گروه گمراهانند که از رحمت خداوند مأیوس مى‌باشند

مۆیّد این موضوع مى‌باشد؛ زیرا در این وقت است که افراد کافر بر اثر اعمال ناشایست خود، جهنّمى سوزان و زندانى تنگ و محصور براى خود تعبیه نموده و به مفاد آیه‌ى شریفه‌ى «کُلُّ امْرِىِ بِمَا کَسَبَ رَهِینٌ»[4] هر کسى در گرو اعمالى است که انجام داده است و شخص کافر، عملى که مرضىّ خدا باشد، انجام نمى‌دهد و با کارهاى ناپسند خود، خویش را در آتش جهنّم، محصور مى‌گرداند.

امیدواری مورد تأکید قرآن کریم

«فَلَوْلَا فَضْلُ اللّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِینَ‏» (بقره : 64. ) ؛‌و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، قطعاً از زیانکاران بودید.[وَ اللَّهُ رَۆُفٌ بِالْعِبادِ] «بقره (2): 207 »؛‌و خدا به بندگان‏مهربان است.

[وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلَى الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ وَ یُبَیِّنُ آیاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ‏] «بقره : 221 ».

و خدا به توفیق خود به سوى بهشت و آمرزش دعوت مى‏کند، و آیاتش را براى‏ مردم بیان مى‏فرماید تا متذکّر شوند.

[وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ‏] «آل عمران (3): 155 ».

و یقیناً خدا از آنان در گذشت؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و بردبار است.

[فَأُولئِکَ عَسَى اللَّهُ أَنْ یَعْفُوَ عَنْهُمْ وَ کانَ اللَّهُ عَفُوًّا غَفُوراً] «نساء (4): 99 ».

پس اینانند که امید است خدا از آنان درگذرد و خدا همواره گذشت کننده و بسیار آمرزنده است.

[فَقُلْ رَبُّکُمْ ذُو رَحْمَةٍ واسِعَةٍ] «انعام (6): 147 ».

بگو: پروردگارمان صاحب رحمتى گسترده است.

[قُلْ لِلَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ یَنْتَهُوا یُغْفَرْ لَهُمْ ما قَدْ سَلَفَ‏] «انفال : 38 ».

به کسانى که کافرند بگو: اگر از کفر خود بازایستند [و به اسلام روى آورند] گناهانى [چون جنگ با پیامبر و بازداشتن مردم از راه خدا، و منع کردن مۆمنان از ورود به مسجدالحرام‏] از آنان بخشیده خواهد شد.

[إِنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ‏] «توبه:120 »؛‌خدا پاداش نیکوکاران را تباه نمى‏کند.

[قُلْ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ‏

یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ‏] «زمر (39): 53 ».

بگو: اى بندگان من که [با ارتکاب گناه‏] بر خود زیاده روى کردید! از رحمت خدا نومید نشوید، یقیناً خدا همه گناهان را مى‏آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.

پی نوشت ها :

[1]‌. یوسف / 87‌.

[2]‌. حجر / 56‌.

[3]‌. ر.ک: مجمع‌البیان، ج 5 ـ 6، ص 616‌.

[4]‌. طور / 21.

منابع : سایت عرفان

سایت معارف قرآن

سایت طهور دانش