"در روایت آمده است که امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند متعال، در وحی خود فرمود: نماز کسی را خواهم پذیرفت که در برابر عظمت من، متواضع و فروتن باشد و برای رضای من، از تمایلات و شوات خود صرفنظر کند؛ روزها را در یاد من به سر آورد و بر خلق بزرگی نفروشد و گرسنگان را خوراک و برهنگان را جامه بخشد و با مصیبت دیدگان به مهربانی رفتار کند و غریبان را با مواسات و الطاف خود، دلخوش سازد. چنین بنده را پرتوی از نور خواهد بود که چونان خورشید می تابد. برای او نوری مقرر خواهم داشت که ظلمات او را روشنی بخشد و علم و حلمی که جهالت را از او مرتفع سازد. خود از او حمایت می کنم و فرشتگان را محافظ و نگهبان او قرار خواهم داد. دعایش را اجابت و خواسته اش را برآورده خواهم کرد. مثل این چنین بنده نزد من، مثل باغستانهای بهشت است که میوه اش را نارسی و یا فساد و تباهی نخواهد رسید. روایت شده است که: سلوا الله حوآئجکم السنیة، فی صلوة الصبح / حاجات مهم خود را، در نماز صبح، از خداوند مسألت کنید."

کتاب "اسرار  نماز"  نوشته ملامحسن فیض کاشانی از آثار قابل توجه و اعتنا در حوزه معرفت دینی و تبیین ظرایف عبادت است. همچنان که می دانیم نماز مهم ترین آیین و عبادت و وسیله اتصال به خداوند در مسلمانی است و بی جهت نیست که از زبان معصوم (ع) می شنویم که اولین چیزی که در قیامت از انسان سوال می شود درباره نماز است و اگر نماز پذیرفته شد سایر اعمال او نیز پذیرفتنی است و اگر نمازها رد شدند سایر اعمال هم رد می شود. در این سلسله یادداشت ها می کوشیم با اشاره به مباحث کتاب مطرح شده گامی در شناخت بیشتر این گنجینه الهی برداریم.

جابر بن عبدالله انصاری، رحمة الله علیه روایت کرده است که: در خدمت مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام بودم. حضرت، کسی را مشاهده کرد که سرگرم نماز است. به وی فرمود: ای مرد، آیا از تأویل نماز باخبری؟ عرضه داشت: مگر نماز به جز آنکه عبادت خداوند است، تأویلی دارد؟ امام فرمود: آری، به خداوند سوگند که محمد صلی الله علیه و آله و سلم را خلعت پیامبری در پوشانید که هیچ امری را به پیامبر خود فرمان نداده است مگر آنکه، عمل را مشابهی و تنزیلی و تأویلی است که در هر کدام، دلالتی است بر عبادت حق متعال. مرد از تأویل نماز پرسش نمود. امام فرمود: اما تأویل تکبیرات هفتگانه که در آغاز هر نماز می گویی، آن است که: چون الله اکبر نخستین را بر زبان آوردی، در دل خطور داده و اعتراف کره ای که خداوند، والاتر از آن است که به قیام و قعود، توصیف گردد. و در تکبیر دوم، خدای را برتر از توصیف به حرکت و سکون دانسته ای. و در سومین تکبیر، او را از توصیف به جسم بودن و شبیه داشتن و یا آنکه به چیزی مقایسه گردیدن، بالاتر شناخته ای. و در چهارمین، از آن که اعراض به حق تعالی عارض شود و یا آن که امراض، رنجوریش دهد. و در پنجمین، از آنکه جوهر و یا عرض باشد یا آن که چیزی در او حلول کند. و در ششمین، از آنکه حالت زوال و نیستی یا انتقال و دگرگونی که بر موجودات حادث، عارض می شود. و بالاخره در تکبیر هفتم، او را از آنکه حواس پنجگانه را در ذات مقدسش راهی باشد، برتر و بالاتر خوانده ای. پس از آن فرمود: تأویل گردن کشیده تو به هنگام رکوع نماز، آن است که به زبان دل می گویی: خداوندا! به تو ایمان دارم، گرچه گردنم را به تیغ جدا کنند. و تأویل سر برداشتن از رکوع و گفتن ذکر سمع الله لمن حمده آنکه خداوند را سپاس که از عدم به وجودم آورده است. و تأویل نخستین سجده آنکه، در قلب خود خطور دهی که: خداوندا مرا از این خاک آفریده ای. و در سر برداشتن از سجده در دل خود گویی: پروردگارا مرا از این خاک بیرون کشیده ای و در سجده دوم گویی: مرا در این خاک، باز خواهی گردانید. و در سربرداشتن از دومین سجده، گویی: خداوندگارا، تو مرا دوباره از این خاک، بیرون خواهی کشید. و اما تأویل آن که به هنگام نشستن، به جانب چپ نشسته و پای راست را بر پای چپ خود قرار می دهی، آن است که در باطن خود می گویی: خدایا، حق را زنده و باطل را می میرانم. و تأویل تشهد، همانا تجدید ایمان و اظهار مکرر اعتقاد به اسلام و تسلیم در برابر امر حق متعال و اقرار به بعث پس از مرگ است. و تأویل تحیات، عبارت از اذعان به مجد و عظمت پروردگار سبحان و تعظیم و تکریم و تنزیه وجود اقدس او است، از آنچه سمتکاران گفته اند و ملحدان و کافران درباره او توصیف کرده اند.
و تأویل جمله السلام علیکم و رحمة الله و برکاته ترحم از سوی خداوند پاک و در حقیقت، امان نمازگزار است از آتش دوزخ و عذاب روز واپسین. پس از آن امام (علیه السلام) فرمود: هر آنکس که بدینگونه تأویل نماز خویش نداد، عملش ناقص و ناتمام خواهد بود.
اهل دلی گفته است:
این پیشنمازیم، نه از روی ریاست - حق می داند که از ریا مستثنی است
این یک خوشم آمده که در وقت نماز - پشتم به خلایق است و رویم به خداست
حاجات مهم خود را، در نماز صبح، از خداوند مسألت کنید

در روایت آمده است که امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند متعال، در وحی خود فرمود: نماز کسی را خواهم پذیرفت که در برابر عظمت من، متواضع و فروتن باشد و برای رضای من، از تمایلات و شوات خود صرفنظر کند؛ روزها را در یاد من به سر آورد و بر خلق بزرگی نفروشد و گرسنگان را خوراک و برهنگان را جامه بخشد و با مصیبت دیدگان به مهربانی رفتار کند و غریبان را با مواسات و الطاف خود، دلخوش سازد. چنین بنده را پرتوی از نور خواهد بود که چونان خورشید می تابد. برای او نوری مقرر خواهم داشت که ظلمات او را روشنی بخشد و علم و حلمی که جهالت را از او مرتفع سازد. خود از او حمایت می کنم و فرشتگان را محافظ و نگهبان او قرار خواهم داد. دعایش را اجابت و خواسته اش را برآورده خواهم کرد. مثل این چنین بنده نزد من، مثل باغستانهای بهشت است که میوه اش را نارسی و یا فساد و تباهی نخواهد رسید.
روایت شده است که: سلوا الله حوآئجکم السنیة، فی صلوة الصبح / حاجات مهم خود را، در نماز صبح، از خداوند مسألت کنید.
نماز معجون روح آدم است

ای عزیز! بدان که طبیب آسمانی، معجونی برای روح آدمی ساخته است به نام نماز، که حکم همان معجون جسمانی را دارد. اگر کسی، از ابتدا نمازگزار باشد، وساوس شیطانی در او اثر نمی کند، و اگر مبتلای به وساوس شد؛ در حالی که هنوز سیاهی، تمام قلب را نگرفته است، نماز موجب رفع مهالک می شود. اما اگر قلب بکلی خراب شد و مشمول آیه کریمه ختم الله علی قلوبهم گردید، یعنی: خداوند مهر بر دلهای آنان زد. دیگر بر آن نماز، اثری مترتب نمی گردد. ثم کان عاقبة الذین اسآءوا السوای ان کذبوا بایات الله / سپس پایان کار کسانی که مرتکب زشتی شدند، این بود که آیات و نشانه های خداوند را تکذیب کردند.