خبرگزاری فارس: یک مفسر قرآن کریم با اشاره به بیان جزئیات درباره حجاب و عفاف در قرآن کریم گفت: قرآن ابتدا مردان و سپس زنان را درباره حفظ حیا و عفت ـ که از اخلاقیات است ـ مورد خطاب قرار می‌دهد.
به جهت بررسی بیشتر در خصوص حجاب از منظر قرآن با ابوالفضل بهرام‌پور استاد و مفسر قرآن گفت‌‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که مشروح در پی می‌آید.
قرآن به بیان جزئیات مربوط به حجاب می‌پردازد
* حجاب در قرآن چه جایگاهی دارد؟
ـ قرآن،کتاب آسمانی ما مسلمان، خود را تبیین کننده همه چیز نامیده است: «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ»، موضوع قرآن هدایت انسان به سوی بالاترین قله‌های کمال است، بنابراین آنچه برای رشد در تمام زمینه‌های مادی و معنوی است در قرآن آمده است، البته استخراج این گنجینه عظیم معارف از قرآن در حوزه پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و اهل بیت علیهم‌السلام است که روایات سنت و احادیث آنها توضیح دهنده آن است؛ زیرا قرآن کریم به منزله قانون اساسی دین اسلام است و همه جزئیات به طور صریح نیامده و نیازمند مفسر و مبین است که پیامبر و اهل بیت می‌باشند، مثلاً اصل نماز و زکات در متن قرآن آمده، ولی کیفیت و شرایط آن نیامده است، یا در داستان انبیا بسیاری از جزئیات ذکر نشده و گاهی هم بیان اصل داستان را به پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم سپرده است.
اما با کمال تعجب می‌بینیم در زمینه عفت و حجاب در متن قرآن علاوه بر تحریم زنا و فحشا و پرداختن مفصل به عفت و تجلیل از مقام حضرت یوسف علیه‌السلام و تمجید از حضرت مریم علیها‌السلام و معرفی او به عنوان بانویی عفیف،به مطالبی پرداخته که گاهی بسیار جزئی بوده است، این در حالی که عادت قرآن مجید این نیست که به جزئیات قصه‌ها بپردازد، پس معلوم می‌شود، موضوع حجاب و عفاف در نگاه قرآن در حدبالایی قرار دارد که در متن قرآن به آن توجه شده است، می خواهد بگوید مسئله حیا به خصوص در میان زنان باید چنان حاکم باشد که حتی در نحوه راه رفتن ظهور پیدا کند.
خطاب مستقل قرآنی به زنان و مردان درباره عفت
* چرا بیشترین تأکید روی پوشش زنان است؟ چرا به حجاب چشم آقایان در قرآن بیشتر تاکبد شده است؟
ـ قرآن کریم با خطاب مستقل به زنان و مردان درباره عفت فرمان صادر کرده است و جالب اینجاست که قرآن قبل از زنان، به مردان هشدار داده و با خطاب مستقل فرموده است: «قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ»؛ «به مردان با ایمان بگو دیده فرو نهند»، سپس با خطاب مستقل سراغ زنان رفته و می‌فرماید: «وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ»؛ «و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند».
چه بسا می‌توان گفت جهت مقدم داشتن مردان در این خطابه‌ها، این باشد که آنها با چشم چرانی خود موجب تشویق زنان، به عرضه خود می‌شوند، تأکید بیشتر روی پوشش زنان حاکی از اهمیت آنها و اشاره به وجود امتیازات بیشتر زنان از انواع جمال‌ها و زیبایی‌هاست که خداوند به آنها ارزانی داشته و طبعاً مردان را نیازمند آنها کرده است، از این رو حفاظت آنها را لازم شمرده است.
حجاب بر اساس تفاوت‌های ساختاری زن و مرد شکل گرفت
* پس با این اوصاف حجاب زیر مجموعه عفاف است؟
-آن چیزی که عمومی است و پای زنان و دختران و پسران را می‌گیرد، عفاف و پوشیده داری است و حجاب یکی از زیر مجموعه‌های عفاف است، مرد و زن همگی مکلف به رعایت عفاف هستند، اما شکل حجاب فقط از برای بانوان است، چرا که تمام وجودشان از زیبایی‌ها ترکیب یافته است، لذا می‌بینید سرمایه دارانی که می‌خواهند کالای خود را تبلیغ کنند، از تصاویر و ماکت‌های بی‌پوشش زنان استفاده می‌کنند و اگر یک وقتی هم تصویر و ماکت مردان برای زیبایی اندام، عرضه می‌شود، برای تبلیغات ورزشی است.
عفاف از کمالات عمومی هر انسانی است، عفت در نگاه کردن، در سخن گفتن، در راه رفتن و حرکات و سکنات و نوع پوشیدن مطرح است، تا آنجا که وقتی شما به غذا خوردن کسی نگاه نمی‌کنید، ادب و عفاف را رعایت کرده‌اید، دختر حضرت شعیب علیه‌السلام ، سراغ موسی که در شهر آنها به عنوان جوان غریبه‌ای حضور داشت، آمد که پدر شما را احضار کرده است، قرآن می‌گوید، آن دختر با کمال عفاف و حیا راه می‌رفت، جالب اینکه موسی (ع) به او گفت «صحیح نیست که تو پیشاپیش من و در مقابل دیدگانم به عنوان راهنما راه بروی، من جلو می‌افتم و تو از پشت سر، مرا راهنمایی کن»، اینها عفاف در راه رفتن است.
لذا با توجه به شرایط و تفاوت‌های ساختاری زن و مرد که خدای تعالی ترتیب داده است، در قانون شریعت و زندگی، مقررات پوشش و حجاب را خاص آنها کرده است.
اندازه خمار به یک و نیم متر می‌رسد
* در آیه 31 سوره نور واژه «بخمرهن» به چه معناست؟
-یک حکم دیگر حجاب آن است که زنان باید روسری‌های خود را بر روی سینه‌های خود بیفکنند: «وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ»، جیوب جمع جیب و به معنی یقه پیراهن است که از آن تعبیر به گریبان می‌شود، زنان قبل از نزول این آیه، دامنه روسری‌های خود را به شانه‌ها یا پشت می‌انداختند و زیر گلو و قسمتی از سینه آنها دیده می‌شد، این آیه فرمود «باید این قسمت‌ها با روسری پوشیده شود»، لازم به ذکر است که خمار روسری امروزی نیست، بلکه شاید دو یا سه برابر روسری‌های امروزی است که از آن به «چهار قد» تعبیر می‌شود که ابعاد آن حداقل حدود 1.5 متر است.
خطاب حجاب در آیه 59 سوره احزاب به تمام زنان مسلمان است
* در آیه 59 سوره احزاب، خطاب آیه به چه کسانی است؟
- «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُل لِّأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاء الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَن یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا»، این آیه در بیانی جامع به طور صریح که شامل همسران پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم و کل زنان است، دستور حفظ حجاب ذکر شده است، قرآن دستور می‌دهد که به زنان و دخترانت و به زنان مسلمان بگو که پوشش‌های خود را بر خود بپیچند، پس مفروض این است که همه جلباب یا همان چادر را دارند، فقط آن را به خود نزدیک کنند، آنگاه فرمود که این کار باعث می‌شود، آنها به عفت شناخته شوند و توسط هرزگان مورد آزار قرار نگیرند.
پوشش برای زن مسلمان امری مسلم است
* منظور از «جلباب» چیست؟
-برای آن چند معنی گفته‌اند:
الف ـ ملحفه، چادر و پارچه بزرگی که از روسری بسیار بلندتر است و سروگردن و سینه‌ها را می‌پوشاند.
ب ـ مقنعه و روسری
ج ـ پیراهن گشاد و معنای معروف آن روسری بسیار بزرگ است که از چادر کوچک‌تر است.
«یدنین» یعنی این چادر را به خود بچسبانند که اگر آزاد و رها باشد باد آن را بالا و پایین می‌کند و نمی‌تواند گردن و بدن شخص را بپوشاند، نکته‌ای که در اینجا باید لحاظ شود، اینکه فرمود چادرهایشان را به خود بپیچند یا به خود نزدیک کنند،
در اینجا نفرمود چادر یا روسری داشته باشند، این تعبیر نشان می‌دهد پارچه و پوشش برای زن مسلمان امری مسلم و مفروغ عنه است و این آیه در نحوه پوشیدن آن است که طوری خود را در آن مخفی کند که زمینه برای آزار از بین برود.
