صحیفه سجادیه خزانه پرگوهر سلطان ملک و ملکوت، حاکم عرصه گاه ناسوت و لاهوت امیر کشور جلال و جبروت، فرمانروای جهان صدق و عشق، مولای عارفان روشن دل، و پیشوای عاشقان عامل، وجود مقدس حضرت سجاد - علیه السلام - است . این خزانه گنج های حکمت دارد و هر آنچه برای رشد و کمال انسان لازم است در این منبع گنجانده شده است .
از آنجا که در زمان امام چهارم شرائط اختناق آمیزى حکم فرما بود، آن حضرت، بسیاری از معارف ناب اسلامی را در قالب دعاهای صحیفه بیان داشته است. از این رو می بینیم که در دعاهای این کتاب، ظریف ترین مباحث خداشناسی، هستی شناسی، عالم غیب و فرشتگان، رسالت انبیا، جایگاه پیامبر و اهل بیت(ع)، فضایل و رذایل اخلاقی، حالات خاص انسان، شیوه های شیطان در گمراه ساختن مردم، گرامیداشت اعیاد و یوم الله های مختلف، مسائل اجتماعی و اقتصادی، اشارات تاریخی و سیره، توجه دادن به مظاهر قدرت پروردگار، یادآوری نعمت های مختلف خداوند و وظیفه شکر و سپاس، آیات آفاقی و انفسی پروردگار، ادب و آداب دعا، تلاوت، ذکر، نماز و عبادت و ... ده‌ها موضوع مهم دیگر مطرح است. قالب، قالب دعا و نیایش است ولی مضمون، تبیین دین و ارزش های اخلاقی و معارف قرآنی و وظایف عبادی و آداب بندگی است. صحیفه سجادیه، مجموعه دعاهايى است كه امام زين العابدين عليه السلام انشا فرموده اند و فرزندشان امام محمد باقر عليه السلام و نیز برادرش زید بن علی آنها را نوشته اند و امام جعفر صادق عليه السلام نيز در مجلس حاضر بوده و آنها را مى‌شنيده است. مجموع دعاهاى امام سجاد به نام «صحیفه سجادیه» معروف است که پس از قرآن مجید و نهج البلاغه، بزرگترین و مهمترین گنجینه گران بهاى حقایق و معارف الهى به شمار مى رود، به طورى که از ادوار پیشین از طرف دانشمندان برجسته ما «اخت القران»، «انجیل اهل بیت(علیهم السلام)» و «زبور آل محمد(صلی الله علیه وآله)» لقب گرفته است.
صحیفه سجادیه تنها شامل راز و نیاز با خداو بیان حاجت در پیشگاه وى نیست، بلکه دریاى بیکرانى از علوم و معارف اسلامى است که طى آن مسائل عقیدتى، فرهنگى، اجتماعى، سیاسى و پارهاى از قوانین طبیعى و احکام شرعى در قالب دعامطرح شده است.
در سال 1353 ه.ق، مرجع فقید، مرحوم آیت ا... العظمى نجفى مرعشى قدس سره، نسخه اى از صحیفه سجادیه را براى علامه معاصر مولف تفسیرطنطاوى (مفتى اسکندریه) به «قاهره» فرستاد. وى پس از تشکر از دریافت این هدیه گران بها و ستایش فراوان از آن، در پاسخ چنین نوشت:
«این از بد بختى ماست که تاکنون بر این اثر گران بهاى جاوید که از مواریث نبوت است، دست نیافته بودیم، من هر چه در آن مى نگرم، آن را از گفتار مخلوق برتر و از کلام خالق پایین تر مى یابم».
به خاطر اهمیت و اعتبار کم نظیر صحیفه سجادیه، در تاریخ اسلام شرح هاى بسیارى به زبان عربى و فارسى بر این کتاب نوشته شده است.
مرحوم علامه «شیخ آغا بزرگ تهرانى» در کتاب پرارج «الذریعه» در حدود پنجاه شرح - غیر از ترجمه ها - بر صحیفه سجادیه را نام برده است.
صحیفه سجادیه ای که اکنون در دسترس ماست، پنجاه وچهار دعا دارد که دعای اولش «فی التحمید لله عز و جل » و دعای آخرش «دعاؤه فی استکشاف الهموم » است. که فهرست عناوین آنها بدین قرار است:
1- ستایش خدا.
2- درود بر محمد ص و خاندان او.
3- درود بر فرشتگان حامل عرش.
4- درخواست رحمت براى پیروى پیامبران.
5- دعاى آن حضرت براى خود و دوستانش.
6- دعا هنگام صبح و شام
حکومت بنی امیه، به طور کامل امام سجاد(ع) را در عزلت سیاسی قرار داده بود. اگر موقعیت اجتماعی و سیاسی برای امام فراهم بود، تنها به دعا و مناجات نمی پرداخت و از دریای بیکران دانش و معرفت و تدبیر الهی خود امت اسلامی را بهره مند می ساخت. اما افسوس که حکام مستبد بنی امیه این موقعیت را از امام سلب کردند و امت اسلامی را از خورشید وجودش محروم ساختند.
منبع:
https://makarem.ir/
http://www.imna.ir/news/
http://www.jamnews.com/
https://www.isna.ir/news/
http://wiki.ahlolbait.com
