نام شریف آن بزرگوار فاطمه و القاب ایشان «معصومه»، «ستی»، «فاطمه کبری» و «کریمه اهل بیت» است.
پدر ایشان حضرت موسی بن جعفر (ع) و مادرشان «نجمه خاتون » مادر حضرت رضا (ع) است.
حضرت فاطمه معصومه(س) 25 سال بعد از تولد امام رضا(ع) دیده به جهان گشود. در مورد روز تولدشان اختلاف وجود دارد؛ بنا بر نقلى، اوّل ذى القعده سال 173 هجرى، روز میلاد حضرت فاطمه معصومه‏(س) است و از عالی ترین فضایل آن حضرت انتساب ایشان به بیت وحی و رسالت و امامت است او «بنت » رسول الله (ص) و «بنت » ولی الله و «اخت » ولی الله و «عمة ولی الله» است و این امر خود سرچشمه سایر فضایل و کمالات معنوی و روحانی آن بزرگوار می باشد.

مقامات حضرت فاطمه معصومه(س)

 حضرت معصومه(س) بعد از پدر، در سال ۱۷۹ تحت کفالت برادرش حضرت امام رضا(ع) قرار گرفت و تا سال ۲۰۰(هـ ق) یعنی ۲۱ سال تمام، در کنار برادر بزرگوارشان به مقامات عالی و کمالات علمی و معنوی و اخلاقی دست یافت؛ برخی از مقامات ایشان عبارت است از:
مقام شفاعت: در مقام و منزلت و جایگاه این بانوى بزرگوار نزد اهل بیت(علیهم السلام) همین بس که امام صادق(ع) فرمودند: «...اَلَا اِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ اَبْوَابٍ ثَلَاثَهٌ مِنْهَا اِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَاَهٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَهُ بِنْتُ‏ مُوسَى‏ وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّهَ بِاَجْمَعِهِمْ؛ آگاه باشید بهشت هشت در دارد که سه در آن به سوى قم است. بانویى از فرزندان من در آنجا وفات مى کند که نامش فاطمه دختر موسى است. همه شیعیان ما به شفاعت او وارد بهشت مى شوند».
همچنین مقام معنوی ایشان در مرحله ای است که در فرازی از زیارتنامه معروفش که توسط امام رضا(ع) بیان شده است می خوانیم: «یا فاطِمَهُ اشْفَعى‏ لى‏ فىِ الْجَنَّهِ، فَانَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ‏ شَاْناً مِنَ‏ الشَّاْنِ؛ اى فاطمه مرا در بهشت شفاعت کن چرا که در پیشگاه خدا داراى‏ جایگاه با عظمت هستى».
مقام علمی و حدیثی: حضرت معصومه(س) از لحاظ علمی و حدیثی مثل مادرش حضرت زهرا(س) «عالمه» و «محدثه» بود و همان گونه که حضرت زهرا(س) با استدلالهای متین و استوار، حقانیت ولایت حضرت علی(ع) را تبیین می کرد، حضرت معصومه(س) نیز چنین بود. روایاتی که از آن حضرت نقل شده غالباً درباره امامت و ولایت علی(ع) است که با اثبات ولایت او ولایت سایر امـامـان معصوم(علیهم السلام)  نیز ثابت می شود. برای نمونه حضرت معصومه (س) با چند واسطه از حضرت زهرا (س) نقل می کنند که فرمود: پیامبر در شب معراج به بهشت رفت و بر روی پرده ای در قصر بهشت دید که چنین نوشته شده:«لَا اِلَهَ اِلَّا اللَّهُ‏ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِیٌ‏ وَلِیُ‏ الْقَوْمِ ؛ معبودی جز خدای یکتا و بی همتا نیست محمد رسول خداو علی ولی و رهبر مردم است...». و بر روی پرده درگاه قصر دیگری نوشته شده است:«شِیعَهُ عَلِیٍّ هُمُ الْفَائِزُون؛ شیعیان علی رستگارند».
همچنین در باب مقام علمی حضرت معصومه (س)  نقل شده است که روزی عده ای از شیعیان وارد مدینه شدند و پرسش هایی داشتند که می خواستند از محضر امام کاظم(ع) بپرسند و ایشان در سفر بود. از این رو فاطمه معصومه(س)  پاسخ آن پرسش‌ ها را نوشت و به آنان تسلیم نمود. آنان از مدینه خارج شده و در بیرون شهر با امام کاظم(ع) مصادف شدند. هنگامی که امام (ع) پرسش‌های آنان و پاسخ‌های معصومه(س) را مشاهده کرد، سه بار فرمود: «فِدَاهَا اَبُوهَا؛ پدرش به فدایش باد».

مقام برخورداری از ولایت الهی
«فَإِنَّ لَک عِنْدَ اللَّهِ شَأْنا مِنَ الشَّأْنِ»
اذن شفاعت به کسانی داده می شود که به مرتبه قرب الهی رسیده باشد که در رأس آنان انبیا و ائمه معصومین (علیهم السلام) و در مرحله بعد بندگان خالص حق و اولیاء الله قرار دارند. اینکه همه بزرگان در پیشگاه این کریمه عرض می کنند: «... إشفَعی لی فی الجنة فإن لَکِ عِندَ الله شأناً من الشأن» معلوم می شود که وجود مبارک این کریمه از ولایت الهی برخوردار است، زیرا او همیشه همراه قرآن و از آن جدا نشد و چنین مقامی را اگر کسی بشناسد و آن حضرت را با این معرفت زیارت کند استحقاق بهشت را خواهد داشت.

منزلت های حضرت فاطمه معصومه (س)

معلم ایشان، امام رضا(ع)
پس از شهادت امام موسی کاظم (ع) فرزند ارجمند ایشان یعنی حضرت رضا (ع) عهده دار امر تعلیم و تربیت برادران و خواهران از آن جمله حضرت معصومه (س) که در آن زمان ده سال بیشتر نداشت، شد و مخارج آنان را نیز متکفل گردید. در اثر توجهات زیاد آن حضرت، هر یک از فرزندان امام کاظم (ع) به مقامی شامخ دست یافتند و زبانزد عام و خاص گشتند. طبق نص صریح علمای رجال در میان فرزندان امام کاظم (ع) بعد از امام رضا (ع) کسی در شرافت و فضیلت همسنگ و همتای فاطمه معصومه (ع) نمی باشد.

معصوم از گناه
حضرت رضا (علیه السلام) می فرماید: هر کس معصومه (س) را در قم زیارت کند، مثل کسی است که مرا زیارت کرده است . در اینجا امام لقب معصومه را به خواهر بزرگوارشان دادند.  از آن جایی که سخنان امام (ع) پیرایه از گزاف و اغراق است، لذا این سخن گهربار دلالت بر عصمت آن بزرگوار می کند.

 زیارت ایشان، مساوی زیارت امام رضا(ع)
با توجه به حدیث «من زار المعصومه بقم کمن زارنی» امام رضا (ع) زیارت ایشان را همسنگ زیارت خودش، (یعنی امام معصوم) قرار می دهد.

جایگاه ایشان، شفیعه‌ی شیعیان «الی الجنه» و «فی الجنه»
«یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّةِ»
کسی حق شفاعت دارد که در کنار عدالت الهی از مظاهر اسمای حسنای خدا باشد. خداوند اگر با عدل خودش با ما رفتار بکند بسیاری از انسان ها آسیب خواهند دید، ولی اگر رحمت او ضمیمهٴ عدل او گردد در این صورت به این کار «شفاعت» می گویند. آنها که اهل بهشت اند به برکت شفاعت درجاتشان رفیع می شود، همه شیعیان و کسانی که دینشان مورد رضایت خداوند است نیازمند به شفاعت اند، یا در نجات از جهنّم یا در تخفیف از عذاب و ورود به بهشت یا ترفیع درجات در بهشت، به هر تقدیر در همه ی این مراحل و درجات به شفاعت نیازمندند. در سیره علمای شیعه طلب شفاعت از حضرت معصومه (س) زیاد دیده می شود.

حرم ایشان، حرم اهل بیت (علیهم السلام)
در حرم ایشان به همه انبیای اولوالعزم و تمام چهارده معصوم (علیهم السلام) سلام داده می شود و این سلامها از رسول خدا (ص) تا امام حسن عسگری (ع) حالت خطاب به خود می گیرد. چنانچه در زیارت آن حضرت می خوانیم:
«اَلـسَّلامُ عَـلى آدَمَ صَـفْوَةِ الله اَلسَّلامُ عَلى نوُح نَبِىِّ الله ... ِالسَّلامُ عَلَیک یارَسُولَ اللهِ ... یا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ ... یا فَاطِمَةُ ... یا سِبْطَی نَبِی الرَّحْمَةِ» در واقع متن زیارت از حالت غایب بودن نسبت به پیامبر (ص) و ائمه (علیهم السلام) خارج شده و آنان را مورد خطاب قرار می دهد؛ لذا باید با ضمایر خطاب یعنی «السلام علیک یا ... » به آنان عرض سلام کرد، گویی یک یک حضرات آنجا حضور دارند و این نکته نشان می دهد که حرم ایشان حرم همه ائمه و روح ایشان به منزله جان همه معصومین علیهم السلام می باشد. این مطلب در حدیث امام صادق (ع) است که می فرماید: «برای ما حرمی است و آن شهر قم است و به زودی دفن می شود در آن سرزمین زنی از اولاد من به نام فاطمه، پس هر کس او را زیارت کند بهشت برای او واجب خواهد شد.» مورد تصریح قرار گرفته است.
 زیارت نامه ایشان، انشاء امام رضا (ع)
اغلب زیارت نامه هایی که برای معصوم زادگان و امام زادگان موجود است، توسط علما و بزرگان دینی انشاء گردیده است، لیکن زیارت فاطمه معصومه (س) بطور مستقیم از امام رضا (ع) نقل شده است. چنانچه حضرت به سعد اشعری فرمود: یا سعد! قبری از ما در خاک شماست. عرض کردم: منظور قبر کریمه ی اهل بیت فاطمه معصومه (س) است؟ فرمود: آری. سپس فرمود: شما آن بزرگوار را به این صورت زیارت کنید.

«یا فَاطِمَةُ اشْفَعِی لِی فِی الْجَنَّة»

منبع:

http://namnak.com

https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=44&catid=27771&pageindex=0&mid=406172

https://bonyadfarhangi.aqr.ir/portal/home/?news

https://razavi.aqr.ir/portal/home/?news/