مراتب ادب در بیان آیت الله مظاهری
حضرت آیت‌الله مظاهری در درس اخلاق ماه مبارک رمضان که بعد از نماز ظهر و عصر در مسجد حکیم اصفهان برگزار می‌گردد، در ادامۀ مبحث «فضیلت‌های فراموش شده»، از فضیلت و صفت حسنۀ «ادب» به عنوان یکی از فضایل فراموش شدۀ جامعۀ کنونی نام برد و تصریح کرد: مسلمان و به خصوص انسان مؤمن باید مؤدّب باشد و قطع نظر از اسلام و ایمان، ادب هر شخص نشانۀ شخصیّت او است.
وی در این زمینه ادامه داد: بنابر قاعدۀ تجسّم عمل، هویّت و شخصیّت انسان‌ها براساس میزان ادب آنان شکل می‌گیرد و افراد مؤدّب، علاوه بر دنیا، در عالم ملکوت و در قیامت، مورد احترام ملائکه و اهل ملکوت خواهند بود.
آیت‌الله مظاهری در تشریح اقسام و مراتب ادب، ادب در پیشگاه پروردگار متعال را عالی‌ترین و والاترین مرتبه از مراتب ادب برشمرد و افزود: بنابر فرمایش بزرگان علم اخلاق، عالم محضر خداوند متعال است و ما در محضر خداوند هستیم، پس ادب حضور باید مراعات شود.
وی گناه و نافرمانی آدمیان از اوامر خداوند را نشانه بی‌ادبی آنان دانست و اظهار داشت: هر انسانی که در ملک خداوند، روزی او را بخورد و از نعمت‌های بیکران الهی برخوردار گردد و در مقابل حق‌تعالی، آشکارا یا پنهانی، گناه کند، بی‌ادب است و در نظر ملائکه و در عالم ملکوت به صورت یک انسان بی‌شخصیّت مجسّم می‌شود، هرچند از حیث ظاهری و اجتماعی، دارای شخصیّت و وجاهت باشد.
آیت‌الله مظاهری، ادب در پیشگاه قرآن کریم و معصومین«علیهم السّلام» را مرتبۀ دیگری از ادب برشمرد و افزود: از قرآن کریم استفاده می‌شود که اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» بر کردار و گفتار آدمیان نظارت دارند و ادب حضور در محضر ایشان اقتضا می‌کند اعمال انسان مطابق دستورات روح‌بخش آنان و موجب جلب رضایت آن بزرگواران باشد. همچنان که ادب در پیشگاه قرآن کریم، تبعیّت از دستورات انسان‌ساز آن کتاب نورانی را می‌طلبد.
وی در این زمینه تأکید کرد: اگر کسی به حضور دائمی در محضر خداوند متعال و قرآن کریم و نظارت اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» و ملائکه بر اعمال خود، اعتقاد داشته باشد، نه تنها مرتکب گناه و معصیت نخواهد شد، بلکه فکر و قلب او نیز دچار انحراف نمی‌شود و رذائلی نظیر بخل، حسد، کینه و بدبینی در وجود او، جای خود را به فضائل ارزشمندی همچون سخاوت، خیرخواهی، عفو و خوش‌بینی خواهند داد و وجود او تهی از رذائل و سرشار از فضائل حسنۀ اخلاقی می‌گردد.
آیت‌الله مظاهری در ادامۀ بیانات اخلاقی خود، از ادب در برابر پدر و مادر به عنوان یکی دیگر از اقسام بسیار مهمّ ادب نام برد و خاطرنشان ساخت: پروردگار متعال در قرآن کریم همواره ضرورت احسان و نیکی به پدر و مادر را در کنار لزوم پرستش خود مطرح فرموده که این طرز بیان، نشانۀ اهمیّت فوق‌العادۀ احترام به والدین نزد خداوند تعالی است.
وی در این‌باره افزود: فرزندان در هر سنّی که باشند باید با پدر و مادر خود، با نهایت ادب و احترام برخورد کنند و سخن یا رفتاری از آنان سرنزد که پدر و مادر را بیازارد یا شخصیّت آنان را تضعیف نماید، هر چند پدر و مادر مقصّر باشند و در ادای حقوق آنان کوتاهی کرده باشند.
آیت‌الله مظاهری در بخش دیگری از بیانات خود، ادب و احترام در برابر بزرگان دین، علمای ربّانی و به ویژه مراجع تقلید را ضروری دانست و تأکید کرد: مرحلۀ برتر رعایت ادب در برابر مراجع تقلید که نسبت به رعایت ادب ظاهری، از اهمیّت بیشتری برخوردار است، بهره‌برداری و استفاده از تلاش علمی آنان و تسلّط بر احکام، اخلاق و اعتقادات دین مبین اسلام است که مراجع تقلید و علمای ربّانی سال‌ها عمر و وقت خود را در جهت تبیین آن صرف کرده و در اختیار مؤمنین گذارده‌اند.
وی افزود: شایسته است مؤمنین دست کم در ماه مبارک رمضان به جای کارهای بیهوده یا امور کم فایده نظیر تماشای فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیون، وقت خود را صرف تقویت بنیۀ اعتقادی و مطالعۀ احکام دین و نکات آموزندۀ اخلاقی کنند و با حضور در نماز جماعت و جلسات مذهبی و مجالس وعظ و خطابه به زحمات خالصانۀ مراجع تقلید و علما و دانشمندان دین در تبیین و تشریح علوم دینی، احترام بگذارند.
