رمضان در کلام معصومین

صوم و صیام در لغت بر دو مصدر و به معنای امساک و خودداری از انجام کاری است. این کار ممکن است با گفتن یک سخن یا خوردن و آشامیدن یا تمتع و لذت جنسی یا فعل دیگر باشد، به اسبی که راه نمی‌رود صائم گفته می‌شود و به باد راکد، صوم گفته می‌شود.
صوم و صیام از نظر شرع عبارت است از خودداری از کارهای معین، در زمان معین با نیت از طلوع فجر تا مغرب، ماه رمضان با روزه شروع می‌شود و با روزه پایان می‌پذیرد.
امام سجاد(ع) با حلول ماه مبارک، این ماه را به عنوان شهرالصیام و شهرالاسلام و شهرالقیام یاد می‌کرد. قیام در این ماه آنقدر ارزشمند و مهم است که انسان را به عالم ملکوت سوق می‌دهد و از رذائل اخلاقی به کمالات اخلاقی اوج می‌دهد.
قیام در ماه مبارک یک قیام اصلاحی است. فرد از درون علیه خودش و علیه امیال نفسانی‌اش قیام می‌کند. اصلاح درون باعث اصلاح برون می‌شود، بدین معنا که در رفتار و کردار انسانها تأثیرگذار است.
ماه مبارک شهرالتوبه است در این ماه زمینه پذیرش توبه بیشتر فراهم است. محمد ابن مسلم ثقفی گوید: امام باقر(ع) فرمود فرشتگان خدا در ماه رمضان به روزه‌داران بشارت می‌دهند که پروردگار گناهان شما را آمرزید و توبه شما را پذیرفت و به آینده بنگرید که چگونه خواهید بود.
امام سجاد(ع) در این ماه از خداوند درخواست می‌کند که جدیت و تلاش و سعی و کوشش و قدرت و نشاط و توبه را روزی ما بنما.
در کلام ائمه(ع) ماه رمضان به ماه برکت، مغفرت، عبادت، ماه خدا، ماه امتحان، ماه طهور و پاکی، ماه نزول قرآن، ماه رحمت معرفی شده است.