یکی از مهمترین پشتوانهها و عناصر مقوم فرهنگی هر تمدن و به ویژه تمدن بزرگ اسلامی، میراث مکتوب آن است. این میراث نمایانگر تلاش و پویش اندیشمندانی است که برای ساختن تمدن خود از هیچ کوششی فروگذار نکردهاند. خوشبختانه از دیر باز، شماری از محققان به لزوم تهیه فهرستهای مشترک برای نسخههای خطی پی بردهاند.
خانه کتاب که یکی از وظایف آن اطلاع رسانی فرهنگ مکتوب است، مسئولیت طرح فهرستگان مشترک دست نویس اسلامی سراسر دنیا را متقبل شده است. و درقدم اول از میان این فهرستها دو کتاب دوران ساز تاریخ نگارشهای عربی یعنی کتابهای فواد سزگین و کارل بروکلمان را در دستور کار قرارداده است. محصول این تلاشها اکنون به صورت یکی از این دورهها در اختیار محققان و پژوهشگران محترم قرار گرفته است. فواد سزگین دانشمند ترک که اینک بیش از 40 سال است در آلمان (فرانکفورت) زندگی می کند، در 1961 تصمیم گرفت با افزودن دستنویسهای موجود در استانبول به کتاب بروکلمان ذیلی بر آن بنویسد ولی بعد تصمیم گرفت که بر اساس شیوه خود در صدد تهیه این فهرستگان مشترک برآید.
سزگین کتاب خود را در ابتدا بر اساس موضوع و در هر موضوع به ترتیب سال وفات مولفان تنظیم کرده است. کار او محدود به مولفانی است که پیش از 430 هجری زیسته اند. او در هر موضوع ابتدا مقدمهای درباره پیشینه تحقیقات غربی و شرقی در آن باره به دست میدهد و در موضوعاتی که مستقیما با تاریخ علوم ربط دارد فصلی را با عنوان منابع میآورد.
این کتاب در حال حاضر در 12 جلد در موضوعات ذیل منتشر شده است : علوم قرآنی، شعر، پزشکی، داروسازی، جانورشناسی، دامپزشکی، شیمی، گیاه شناسی، کشاورزی، ریاضیات، نجوم، فرهنگ نگاری، دستور زبان، جغرافیای ریاضی، و نقشه نگاری.
آنچه در موسسه فهرستگان انجام گرفته عبارتست از ترجمه نیمی از جلد1، تمامی جلد9 ، مقابله ترجمه های جلدهای 1، 5، 7 و 9. تنظیم ساختار کتاب، ضبط اعلام، افزوده ها و تصحیحات، نمایه ها، کتابشناسی منابع و اختصارات کتابخانهها از مواردی است که موسسه فهرستگان در ترجمه فارسی این کتاب در جهت استفاده بهتر مراجعان کوشیده است.
تاریخ نگارش های عربی جلد اول: علوم قرآنی ، حدیث، تاریخ، فقه، عقاید، تصوف
تالیف: فوّاد سزگین؛ ترجمه تدوین و آماده سازی: موسسه نشر فهرستگان زیرنظرخانه کتاب؛ به اهتمام: احمدرضا رحیمی ریسه
تهران : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1386.
شماره دیویی : ت 528 س 0917671016/ 909 م
