عنوان کتاب: اصطلاح‌نامه علوم حدیث

پدید آورنده: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تدوین: حمزه اسعدی... [و دیگران]، ناظر: محمد هادی یعقوب‌نژاد، امور پژوهشی و اجرایی: سعید نخعی، فتح‌الله ظاهری، محمد باقر واه

مشخصات نشر: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)،1390

شماره دیویی:569 الف 9726 492 /025 م







معرفی کتاب:

اصطلاح‌نامه علوم حدیث عبارت است از مجموعه اصطلاحات استاندارد شده در حوزه علومی که به گونه ای از متن یا سند یا حجیت حدیث بحث می کند. اصطلاح نامه مذکور فهرستی منظم از واژه‌های کلیدی کاربردی علم رجال و درایه به همراه روابط معنایی بین آن‌ها را ارائه می دهد.

با گسترش سریع علوم و نشر اطلاعات علمی از طرق مختلف، جهانی شدن تحقیقات علمی، دست رسی به اطلاعات امری ضروری است. امروز باید به شیوه اندیشید که از صرف وقت زیاد در یافتن مطلب جلوگیری نماید تا محققان بتوانند در باره مطالب بیندیشند ـ نه پی جوی آن باشند ـ لذا کاربرد یافته های نوین در اطلاع رسانی علوم و معارف اسلامی یک ضرورت است.

امروزه اطلاع رسانی در زمینه سامان دادن و اداره منطقی اطلاعات، ره آوردهای مؤثر و موفقی را ارائه می دهد، و ابتدایی‌ترین وسیله کار با ابزار جدید اطلاع رسانی، تهیه اصطلاح نامه (تزاروس) در حوزه های علوم اسلامی است. اصطلاح نامه علوم اسلامی ابزار مهمی است که به کمک نظام اطلاع رسانی علوم اسلامی آمده و بهره‌وری بیش‌تر، بهتر، دقیق‌تر و سریع‌تر را فراهم می‌کند.

مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی وابسته به معاونت پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم انتقال آخرین دست آوردهای معرفتی را ـ که بتوان ازآن ها در راه رشد و گسترش معارف دینی سود جست ـ وجهه همت خود ساخته است؛ و به همین دلیل، تهیه و تنظیم اصطلاح نامه علوم اسلامی را ضرورتی انکار ناپذیر برای شناخت، طبقه بندی، تعیین محدوده علوم اسلامی و رشد و گسترش و تعلیم آن ها و ارائه الکترونیکی اطلاعات علوم اسلامی می داند؛ از این رو، از سالیان پیش طرح تدوین اصطلاح نامه کلان علوم اسلامی را تهیه و محققانی برای برآوردن این خواسته تربیت کرده است و اینک بخشی از این طرح کلان را در قالب طرحی مستقل، اما هم ساز با آن، با عنوان اصطلاح نامه علوم حدیث به جامعه فرهنگی کشور عرضه کرده است.

در تدوین این اثر محمدهادی یعقوب‌نژاد و محمد حسین یوسفی بیشترین تلاش را داشته‌اند.

مقدمه این کتاب شامل سه فصل «کلیاتی در باب اصطلاح نامه»، «اصطلاح نامه علوم اسلامی» و «اصطلاح نامه علوم حدیث» می‌شود. متن کتاب اصطلاح نامه علوم حدیث هم دربرگزیده نمایش الفبایی، نمایش نظام یافته و نمایش ترسیمی است.

طراحی اصطلاح نامه علوم حدیث اواخر سال ۱۳۷۷ آغاز و با مطالعه بیش از ۱۲۰ عنوان کتاب رجالی و درایه، ۷۴۳۵ اصطلاح تصویب و افزون بر این ۲۱۹۶۵ اعلام رجالی با روابط خاص خود نیز استخراج شد؛ به گونه ای که هر کدام در یکی از رده های ثقات، حسان، ممدوح مطلق، ضعفا، مذموم مطلق، مجهولین و مختلف فیه قرار گرفته اند.

در مقدمه این کتاب در مورد تعریف و فایده اصطلاح نامه علوم حدیث آمده است:
«اصطلاح نامه علوم حدیث عبارت است از مجموعه اصطلاحات استاندارد شده در حوزه علومی که به گونه ای از متن یا سند یا حجیت حدیث بحث می کند. اصطلاح نامه مذکور فهرستی منظم از واژه‌های کلیدی کاربردی علم رجال و درایه به همراه روابط معنایی بین آن ها را ارائه می دهد. هدف و کاربرد اصلی اصطلاح نامه علوم حدیث تهیه طرحی از حوزه علم رجال و درایه برای نشان دادن روابط منطقی میان مفاهیم اصطلاحات و ترسیم کلی از ساختار آن ها است.