انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام

الف 161 ه 4833/297

انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام/ علی‌اصغر هادوی‌نیا.- تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ‎ ۱۳۸۲.

معرفی کتاب:

علم اقتصاد، رفتار انسان و جامعة انسانی را در سه حوزة تولید و توزیع و مصرف از دیدگاه خرد و کلان ‏تحلیل می‏کند. بی‏تردید، نوع نگرش فلسفی به انسان در رفتارهای انسان و نیز تحلیل رفتارهای او مؤثّر است.مکتب سرمایه‏داری که علم اقتصاد در دامان آن تولّد یافته است، با نگاهی خاص، رفتارهای انسان را در سه‏حوزة اقتصاد تحلیل می‏کند.
این مکتب، انسان را موجودی مادّی می‏بیند که از سویی خودخواه است و از سوی دیگر بهتر از هرکسی ‏مصالح خود را تشخیص می‏دهد؛ در نتیجه، انسان این مکتب، انسان لذّت‏گرایی مادّی است که با عصای علم‏ و تجربه بشری گام برداشته، به‏سوی سعادتی که خود تشخیص می‏دهد و در حصار مادّه تعریف می‏شود، درحرکت است. حاصل این نوع نگرش، الگویی است که در ادبیّات اقتصادی به آن، «الگوی رفتار عقلانی» یا «الگوی انسان اقتصادی» می‏گویند.
این الگو که بر دو عنصر «نفع‏طلبی» و «عقلانیّت ابزاری» مبتنی است، زیربنای همة الگوها وتحلیل‏های اقتصادی به‏شمار می‏رود. این در حالی است که در نگرش اسلام، انسان، موجودی دوبعدی و فناناپذیر است. گرچه لذّت‏پذیر و رنج‏گریز است و به هر دو توجّه دارد؛ سعادت خود را در این دنیا و عالم مادّه نمی‏بیند و به ماورای مادّه نیزتوجّه می‏کند، عقل او برای درک حقایق مادّی و مجرّد دنیایی و آخرت کافی نیست و در این‏باره به وحی نیازدارد.
این کتاب با تلاش قابل تقدیر نویسنده‏اش در پی مقایسة الگوها و نگرش‏های اقتصادی از دید جهان غرب‏ و اسلام است که در قالب چهار بخش: «کلیّات»، «مبانی انسان اقتصادی در اقتصاد سرمایه‏داری و آثار آن»، «نقد و ارزیابی الگوی انسان اقتصادی» و «انسان اقتصادی در پرتو شناخت وحیانی» ارائه‏ شده، و در پایان نویسنده‏اش پیشنهادهایی را مطرح کرده‏ است.