زکات باطنی: پژوهشی فقهی درباره گستره زکات از نگاه قرآن


جواد ایروانی

مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ‎ ۱۳۹۰

ز971 الف 356/297


معرفی کتاب:



تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی، از مهم ترین دغدغه های عصر حاضر به شمار می رود و روند فزاینده گسترش فقر و محرومیت در سطح جهان، به سان معضلی نگران کننده و نیز قابل کنترل، رخ نموده است.
یکی از شیوه های کارآمد در این باره که مورد توجه و تأکید آموزه های اقتصادی اسلام قرار گرفته است، توزیع مجدد درآمدها در قالب پرداخت های مالی به سود فقرا و نیازمندان است. در همین راستا، آنچه در اندیشه فقیهان، مورد توجه فراوان قرار گرفته، دو موضوع زکات و خمس بوده است که هر یک، شرایط و موارد مصرف ویژه خود را دارد. لیک حق مالی دیگری جدای از خمس و زکات مصطلح در آموزه های قرآنی و روایی مطرح است که در مباحث فقهی، جایگاه خود را نیافته و پژوهش قرآنی، حدیثی و فقهی آن، موضوع کتاب " زکات باطنی"را تشکیل می دهد. بر پایه این روایات نزدیکترین تعبیر قرآنی که اشاره به زکات باطنی دارد، (حق معلوم) است.
در این کتاب بر اساس آیات و روایات مربوط، زکات باطنی این گونه تعریف شده است: «زکاتی فراگیر که برای رفع فقر و محرومیت به اموال توانگر تعلق می گیرد و از نظر مقدار، زمان و شرایط با زکات مصطلح متفاوت است.»
مؤلف در این کتاب روش فقهی را در پیش گرفته است. بر این اساس، آیات و روایات مرتبط، ارائه و تحلیل شده و به سایر ادله همچون اجماع، عمومات مستفاد از مبانی دینی و فلسفه تشریع واجبات مالی توجه شده است. در تحلیل آیات به شیوه تفسیر قرآن به قرآن، استفاده از روایات معتبر، تدبر در سیاق آیات، اصل احکام و عدم نسخ در آیات توجه شده است. در تحلیل روایات نیز ضمن بررسی سندی، بر ارزیابی محتوایی و به ویژه مقایسه آن با آیات تأکید شده است.
در عناوین این کتاب که شامل هفت فصل است می خوانید: «مفهوم شناسی واژه ها»، «اصول و مبانی موضوعه»، «واجبات مالی از دیدگاه فقیهان»، «ادله زکات باطنی»، «مقدار، شرایط، مصارف و ویژگی ها»، «احکام زکات باطنی» و «نتایج و پیشنهادها».









تدوین متن :قربانی