عنوان کتاب: مهدیان دروغین به ضمیمه سه رساله: رساله در شرح حدیث دولتنا فی آخرالزمان...

پدیدآور: رسول جعفریان. ‎

مشخصات نشر: تهران: علم





معرفی کتاب:

پرداختن به بحث مدعیان مهدویت، هم برای مورخان اسلامی شیرین بوده و هم برای متکلمان شیعی. چنان که بخش‌های قابل توجهی از کتاب «الغیبه» شیخ طوسی به این مبحث اختصاص یافته و ماهیت کسانی مانند شلمغانی و نصیری و دیگران که مدعی بابیت بودند، مورد نقد قرار گرفته است. بنابر این خط تألیف در این کتاب، استمرار همان حرکت علمی گذشته دانشمندان و مؤلفان شیعه است.

رسول جعفریان، هدف خود را از نگارش «مهدیان دروغین» بررسی کلیت ماجراهای مربوط به مدعیان نمی‌داند، بلکه صرفا اشاره به ادعاهای آنان معرفی می‌کند و می‌نویسد: طبیعی است که برای برخی از مدعیان مانند بابیت در ایران، کتاب‌های فراوانی نوشته شده و بحث درباره آنها خارج از چهارچوب این اثر بوده است. به این ترتیب هدف من، ارائه یک فهرست از مدعیان بر اساس یافته‌های تاریخی از متون بوده است. با این حال، در برخی از موارد سعی کردم زمینه‌های سیاسی و اجتماعی برخی از این حرکت‌ها هم به نمایش درآوردم.

ایشان همچنین اذعان می‌کنند که مهدویت از عقاید مسلم شیعه و سنی بوده و کسی نمی‌تواند خود را بدون باور به مهدویت شیعه تلقی کند. جامعه تشیع امامی، از دیرباز این باور را داشته و نه تنها اصل مهدویت بلکه مصداق آن را نیز که فرزند امام حسن‌بن علی عسکری(ع) است معین کرده است. با این حال مسئله مهدیان دروغین صرفاً منحصر به شیعیان نیست و اهل تسنن نیز اگر نه بیشتر به همان مقدار گرفتار این چالش بوده‌ و هستند. حال، جامعه تشیع، به ویژه از قرن سیزدهم هجری به این سمت، در این زمینه آسیب‌پذیرتر شده و لازم است تا جدیت بیشتری در زمینه آگاهی بخش به توده‌های شیعه داشته باشد و یکی از اهداف این نوشته همین امر بوده است.

مولف اثر اساس کار را بر این باور می دانند که اصل نظریه ظهور مهدی در متون کهن دینی و از جمله دین مبین اسلام پذیرفته شده و ثابت بوده و اجماع بر آن وجود دارد اما بر اساس جاذبه‌هایی که این نظریه در بهره‌گیری‌های سیاسی و دینی داشته، همواره می‌توانسته بستری برای گرد آوردن مردم به دور یک مدعی مهدویت بوده و به قصد ایجاد یک حرکت و جنبش سیاسی، مورد سوء استفاده قرار گیرد.

کتاب «مهدیان دروغین» در برگیرنده 9 فصل به شرح زیر است:

فصل اول: مقدمات

فصل دوم: مهدیان از آغاز اسلام تا قرن پنجم هجری

فصل سوم: مهدیان در دوره میانی دنیای اسلام

فصل چهارم: مهدیان و مهدویت در دوره صفوی

فصل پنجم: مهدیان مغرب (از قرن سوم تا سیزدهم هجری)

فصل ششم: ادعای مهدویت در ماوراءالنهر، هند، مکه و یمن (قرن دهم تا دوازدهم هجری)

فصل هفتم: ادعاهای مهدویت از هند تا ایران (قرن سیزدهم)

فصل هشتم: مهدیان عربستان و عراق در روزگار ما

فصل نهم: بحث‌های مهدویت در ایران پهلوی و پس از انقلاب




تدوین متن :اکرم زیارتی عزیز