در آیین پایانی ششمین جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی عنوان شد: با جهاد علمی حضرت رضا علیه‌السلام، دوران طلایی تمدّن اسلامی و شکوفایی علم و دانش تحقّق یافت
۱۳۹۴/۱۱/۲۰
در آیین پایانی ششمین جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی عنوان شد: با جهاد علمی حضرت رضا علیه‌السلام، دوران طلایی تمدّن اسلامی و شکوفایی علم و دانش تحقّق یافت.
دکتر ولایتی:
«حضور حضرت رضا علیه‌السلام در خراسان، مصادف با عصر ترجمه، یعنی ترجمه علوم مختلف به زبان‌های گوناگون بود».
به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، آیین پایانی ششمین جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی، در تالار شیخ طبرسی برگزار شد. در این مراسم که با حضور جمعی از فرزانگان عرصه‌های علمی، پژوهشی و فرهنگی برگزار شد، دکتر علی‌اکبر ولایتی (مشاور رهبر معظّم انقلاب اسلامی در امور بین‌الملل)، دکتر سید احمد علوی (قائم‌مقام تولیت عُظمای آستان قدس رضوی)، آیت‌الله محمد واعظ‌زاده خراسانی (مدیر گروه علوم قرآنِ بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و دبیرکل اسبق مجمع تقریب مذاهب اسلامی) و محمدهادی زاهدی (رئیس جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی و رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی) به سخنرانی پرداختند.
آثار و برکات حضور امام رضا علیه‌السلام در ایران
دکتر علی‌اکبر ولایتی در این مراسم به تبیین آثارِ حضور حضرت رضا علیه‌السلام در خراسان پرداخت و گفت: «حضور حضرت رضا علیه‌السلام در خراسان، مصادف با عصر ترجمه، یعنی ترجمه علوم مختلف به زبان‌های گوناگون بود. همچنین در احادیث داریم که علمای ادیان مختلف، از محضر حضرت، سؤال می‌کردند و حضرت با هر یک از آنان با زبان خودشان صحبت می‌کردند».
وی با طرح این پرسش که خراسان در آن زمان چه وضعیتی داشت، تصریح کرد: «ابن خلدون می‌گوید: “در آن زمان، ایران و خراسان، مرکز رونق تشیّع بوده است و حضور آن حضرت در این زمینه مساعد، موجب ترویج تشیّع شده است”».
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، یکی دیگر از اقدامات حضرت رضا علیه‌السلام در زمان حضورشان در خراسان را ارسال نامه به بزرگان تشیّع در سراسر ایران دانست و ابراز داشت: «این امر، در جهت ترویج، تثبیت و تقویت تشیّع در ایران، نقشی اساسی داشت. همچنین پذیرش ولایت‌عهدی توسط ایشان، نقشی اساسی در کاهش فشار بر علویان داشت و بدین سبب، مذهب شیعه و امامیه، علنی و جایگزین مذهب زیدیه شد».
وی با بیان این که یکی دیگر از اقدامات آن حضرت، دستور حرکت سادات علوی به ایران بود، خاطرنشان کرد: «نتیجه صدور این دستور، مهاجرت 12 هزار و 673 نفر از سادات علوی از مدینه به مناطق مختلف ایران بود که به واسطه این اقدام، سادات علوی از محیط پرفشار مدینه خارج شدند».
وی در ادامه افزود: «یکی دیگر از آثار حضور حضرت رضا علیه‌السلام، تربیت شاگردانی نامور، مانندِ ابراهیم بن ابی محمد خراسانی، ابوسعید خراسانی، محمد بن عبدالله خراسانی، ابوالقاسم فارسی، فتح بن یزدی جرجانی، محمد بن زید طبری، ابوسعید نیشابوری، زکریا بن آدم، عبدالله بن سعد، محمد بن خالد برقی قمی، احمد بن خالد برقی، و حسن و حسین، فرزندان سعید اهوازی است».
به گفته دکتر ولایتی، حضرت امام رضا علیه‌السلام، نقشی مؤثر در قیام شیعیان داشته‌اند. یکی از این قیام‌ها، قیام «محمد بن قاسم» در مدینه است که بارزترین قیام علویان به خون‌خواهی امام رضا علیه‌السلام بود. او از مدینه به مرو آمد و در مسیر ایران، چهل هزار نفر با او بیعت کردند.
وی همچنین بیان داشت: «یکی دیگر از آثار حضور این امام همام، پدید آمدن کتاب‌هایی مانندِ طب‌الرضا علیه‌السلام و صحیفه امام رضا علیه‌السلام است».
برکات حضرت رضا علیه‌السلام، پس از شهادت
ولایتی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «قبر امام رضا علیه‌السلام و قبور هر یک از علویان در ایران ـ که بیش از هشت هزار بقعه می‌باشد ـ به برکت حضور ایشان در ایران بوده است. بسیاری از این مقابر، محل تشکیل حوزه‌های علمیّه و شرکت مردم در نماز جماعت بوده و بنا بر این، هر کدام از این مقابر در ایران و جاهای دیگر، مرکز فکر و تقویت اسلام شده است».
عصر امام رضا علیه‌السلام، عصر طلایی تمدّن اسلامی
دکتر علوی در بخش دیگری از این مراسم گفت: «این حرکت‌های علمی و فعالیت‌های فرهنگی در آستان قدس رضوی، به برکت نظام اسلامی و با تمهیدات و تدابیر آیت‌الله واعظ طبسی، عالِم فرزانه انقلابی است و مردم بدین واسطه از اقیانوس معارف رضوی برخوردار می‌شوند».
وی در ادامه به حدیثی از امام هفتم اشاره کرد و افزود: «حضرت امام موسی کاظم علیه‌السلام در این حدیث به فرزندانشان خطاب می‌کنند: “ایشان (امام رضا علیه‌السلام)، برادر شما و دانشمند اهل بیت عصمت و طهارت هستند”. این سخن، به دانش بی‌بدیل حضرت رضا علیه‌السلام اشاره می‌کند. این امام همام، سپس به فرزندانشان امر می‌کنند که “راجع به اعتقادات دینی و مذهبی به سراغ او بروید و آنچه را که ایشان می‌فرمایند، آن را قبول کرده، عمل کنید و منتشر کنید”».
قائم‌مقام تولیت عُظمای آستان قدس رضوی با بیان این که حضرت رضا علیه‌السلام در زمان خود به عنوان دانشمند اهل بیت عصمت و طهارت، جهادی علمی و فرهنگی را شکل داده بودند، خاطرنشان کرد: «یکی از مسائلی که باعث شد این فضای وسیع در اختیار امام رضا علیه‌السلام قرار گیرد، وسعت جغرافیایی ممالک اسلامی بود».
وی دومین عامل مؤثر در این زمینه را شکوفایی «علم و دانش» و «دانش‌های دینی»، به دلیل فتح برخی از بلاد اسلامی دانست و اضافه کرد: «مسئله سوم، حضور دانشمندان فرقه‌های مختلف در مرکز خلافت و نگارش آثار مختلف است».
به گفته وی، «اقدام مأمون»، یکی دیگر از زمینه‌های فراهم شدن شرایط مناسب در عصر امام رضا علیه‌السلام بوده است؛ چرا که مأمون با تشکیل جلسه‌های علمی و با دعوت از دانشمندان فرقه‌های مختلف می‌کوشید تا حضرت رضا علیه‌السلام را در مناظرات علمی به انزوا بکشد.
علوی سپس نتیجه گرفت: «همه این مسائل باعث شد که دوران طلایی تمدّن اسلامی و شکوفایی علم و دانش در آن زمان، محقَّق شود؛ لذا آن دوران، عصر ذهبیّه نام‌گذاری شد؛ چرا که حضرت توانستند با جهاد علمی به تبلیغ علوم و معارف قرآنی و اسلامی بپردازند».
وی با یادآوری این که امروز، تمام جهان، عرصه تقابل افکار و اندیشه‌های مختلف است، اظهار داشت: «امروز، استکبار جهانی با حرکت مزوّرانه خود، در فکر آلوده و مسموم کردن افکار و اعتقادات بشریت است. به همین خاطر، شرایط کنونی قلمرو وسیع ایران اسلامی، شباهت عجیبی به دوران حضرت رضا علیه‌السلام دارد».
وی در ادامه بیان کرد: «آستان قدس رضوی، با درک چنین شرایطی، از سال‌های آغازین انقلاب به کار علمی گسترده پرداخته است».
وی با ذکر این که سابقه وجود کتابخانه در حرم مطهّر حضرت رضا علیه‌السلام به بیش از شش قرن پیش می‌رسد و فلسفه وجودی‌اش این بوده است که عشق، ارادت، محبّت و ارتباطات عاطفی مردم، مبتنی بر علم و شناخت باشد، خاطرنشان کرد: «کتابخانه آستان قدس رضوی، در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مهجور بود؛ اما امروز، مرکز حضور طبقات مختلف اجتماعی است و گنجینه‌ای از کتاب‌های خطی نفیس و منابع ارزنده‌ای در حوزه معارف اسلامیِ مورد توجه جهان اسلام در آن وجود دارد».
«تلاش بیست‌ساله دانشگاه علوم اسلامی رضوی برای پرورش نخبگان در مقاطع مختلف تحصیلی»، «فعالیت‌های گسترده علمیِ بنیاد پژوهش‌های اسلامی با جمع‌آوری پژوهشگران در سال‌های طولانی»، «مورد توجه قرار گرفتن حرم مطهّر رضوی به عنوان گنجینه و موزه‌ای از آثار هنری و تاریخ معماری»، «پاسخ‌گویی شبانه‌روزی به تمام شبهه‌های مردم جهان توسط کارشناسان معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی» و «سخنرانی صدها مبلّغ دینی برای معرفی سبک زندگی رضوی در حرم مطهّر»، از دیگر مباحثی بود که دکتر علوی در این مراسم به تبیین و تشریح آن‌ها پرداخت.
تأکید بر تقریب مذاهب از طریق گفت‌وگو
در بخش دیگری از این مراسم، آیت‌الله محمد واعظ‌زاده خراسانی، طی سخنانی به مسئله ولایت‌عهدی حضرت امام رضا علیه‌السلام پرداخت. استاد واعظ‌زاده خراسانی با اشاره به مستندات موجود در کتاب‌هایی مانند «عیون اخبار الرضا علیه‌السلام»، تأکید کرد: «طرح مسئله ولایت‌عهدی امام رضا علیه‌السلام از سوی مأمون، بر اساس اغراض سیاسی و برای کنترل جمعیت زیادی از شیعیان که در منطقه خراسان حضور داشتند، انجام شد».
این استاد حوزه با اشاره به مناظرات امام رضا علیه‌السلام با علمای دیگر ادیان و فرقه‌ها، موضوع تقریب مذاهب از طریق گفت‌وگو میان گروه‌های مختلف امّت اسلامی را مورد تأکید قرار داد.
یک‌هزار و پانصد کتاب در حوزه معارف رضوی، دستاورد جشنواره‌های گذشته
محمدهادی زاهدی در آغاز این مراسم با بیان این که اندیشه‌وری و اندیشه‌ورزی در حوزه معارف رضوی، با عنایت و کرامت امام رضا علیه‌السلام صورت می‌گیرد، ابراز داشت: «اقیانوس معارف رضوی و گستره این اندیشه آسمانی، فراتر از آن است که در قالب کتاب و کاغذ گنجانده شود».
وی با اشاره به این که طی چهار دوره برگزاری جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی در کتابخانه آستان قدس رضوی، یک‌هزار و پانصد عنوان کتاب در حوزه تاریخ، سیره و معارف حضرت رضا علیه‌السلام جمع‌آوری شده است، خاطرنشان کرد: «امروز جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی دارای ابعاد بین‌المللی است و ارادتمندان به حضرت رضا علیه‌السلام در سایر کشورها به این جشنواره توجه پیدا کرده‌اند؛ به گونه‌ای که در سال‌های گذشته، برگزیدگانی از کشورهای خارجی، مانندِ عراق، لبنان و سوریه داشته‌ایم و امسال نیز از سه پژوهشگر برگزیده خارجی، از کشورهای ترکیه، لبنان و پاکستان، تقدیر خواهد شد».
«توجه دانشگاه‌ها به جشنواره انتخاب کتاب سال رضوی»، «ارسال هجده پایان‌نامه پژوهش‌محور به دبیرخانه جشنواره»، «ایجاد پایگاه نویسندگان رضوی در آینده‌ای نزدیک»، «رونقِ بخش ترجمه آثار»، «ارسال 50 اثر شایسته چاپ به دبیرخانه ششمین جشنواره» و «چاپ چهار اثر شایسته چاپ» از دیگر موضوعاتی بود که زاهدی به بیان آن‌ها پرداخت و گفت: «از سال آینده، همه پایان‌نامه‌های نوشته‌شده در حوزه معارف رضوی، مورد حمایت قرار خواهند گرفت. همچنین کتاب‌های دیجیتال و نرم‌افزارهای حاوی کتاب نیز از سال آینده در این جشنواره شرکت داده خواهند شد».
منبع:
افزودن دیدگاه جدید: