خصوصیت بارز معارف اهل بیت(ع)، منبعث از رسالت و سیره پیامبر اکرم(ص) و اتصال به منبع وحی است. هدف نهایی آن بزرگواران تبلیغ و نشر حقایق دینی و مذهبی بوده و برای این مقصود، هر جا که لازم دانسته اند، از ادبیات به عنوان وسیله بهره گرفته اند. از این شمار، آثار برجای مانده از امام صادق(ع) نیز علاوه بر اندیشه والا، دارای فصاحت و بلاغت اند.
در زمینه ادبیات در نزد امام صادق علیه‌السلام، از آنجا که امام به جنبه‌های مختلف علوم و موهبتهای الهی واقف بودند، وجود ادبیات در آثار ایشان نیز، نکته عجیبی نیست. زیرا ایشان مشهورترین اهل زمانش در علم و فضل بودند. بحثهای نظری‌ای که در مورد ادبیات ایشان گفته شده، احادیثی که در زمینه فصاحت و بلاغت از امام به جا مانده، و نگاه تحلیل‌گرانه و واکاوانه به خود آثار به جا مانده از ایشان، بیانگر توانایی استفاده از این موهبت الهی در کنار دیگر علوم در وجود مبارکشان است...ص106، جلوه‌هايي از عناصر ادبي در کلام امام صادق عليه‌السلام، فاطمه توانا
آثار برجای مانده از بنیان گذار مکتب جعفری امام جعفر صادق(ع)، دربرگیرنده موضوعاتی همچون، حدیث کوتاه، توصیه، دعا، زیارت و مناظره و تفسیرهای قرآنی است. آن حضرت در مواردی از فنون ادبی به عنوان ابزار و وسیله ای برای بیان اندیشه های دینی و حقایق مذهبی بهره گرفته اند.
مولف در این اثر، کوشیده است جلوه های هنری و لطایف و عناصر ادبی در کلام آن حضرت را پیش روی مخاطب قرار دهد و به شرح و توضیح آنها بپردازد.
این کتاب در سه فصل، کلیات تحقیق، تعاریف و مفاهیم نظری و انواع ادبی در کلام امام صادق(ع)، تهیه و تنظیم شده است.
تعریف ادبیات، معیارهای سنجش عاطفه، ادبیات اسلامی و گونه های آن، شعر اسلامی، مناظره، داستان اسلامی، نگاهی به زندگی و شخصیت امام صادق(ع)، ویژگی های اخلاقی و علمی امام صادق(ع)، توصیه های این امام بزرگوار و تحلیل ادبی آن ها و... از جمله موضوعاتی است که در فصل های این کتاب عنوان شده است.
جایگاه ادبی امام صادق(ع) در بین معاصران و رابطه ادبیات دین در آثار امام صادق(ع)، از دیگر مطالبی است که در بخش پایانی کتاب «جلوه هایی از عناصر ادبی در کلام امام صادق(ع)» آمده است.
مولف این اثر، در بخش نتیجه گیری آورده است: هر آنچه گفته شد مقدمه ای بود تا بگوییم که در عصر امام صادق(ع) نیز که آکنده از پیام های تبلیغی بوده است، پیام ها با تبلیغات دینی به وفور نزد ائمه اطهار(ع) و امام صادق(ع) دیده می شود. آثار ادبی این امام، همگی دارای گرایش دینی و مذهبی هستند و در کنار بعد دینی، از ادبیات به عنوان ابزار و وسیله، سود جسته اند. پس رابطه دین با ادبیات در آثار ایشان به وضوح قابل اثبات است.
جلوه‌هايي از عناصر ادبي در کلام امام صادق عليه‌السلام/ فاطمه توانا؛ با مقدمه خليل پرويني.- مشهد: بنياد پژوهشهاي اسلامي، ۱۳۹۴.
موجود در کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی
