این کتاب مشتمل بر بیست و یک فصل است که به خواننده کمک می کند که اگر بخواهد، بتواند با توجه به تاریخ تولد خواجه، جوانی و میان سالی و پیری و ماجراهایی که در این دوران ها بر خواجه گذشته و اشعار نشانه دار تاریخی را که در این دوره‌ها سروده است، تشخیص دهد.
کتاب در مورد"شیراز در عصر حافظ" از نظرشرایط فرهنگی در قرن هشتم، زندگی شخصی و خانوادگی حافظ، علم آموزی، استادان و کتابهای محبوب حافظ، اشعار حافظ در سوگ و ستایش شاه شیخ ابواسحاق، سرودههای حافظ در دوره حکومت امیر مبارزالدین، اشعار حافظ در دورهی اول زمامداری شاه شجاع، سفرهای حافظ و... است.
شاعر شیراز، در یک عمر که به پیرانه سر نیز رسید، چنان رندانه زیست که نه ردپای درستی از خود باقی گذاشت نه سرگذشتی که سایه‌ی او باشد. آن روشنی که یک اثر هنری را آینه ی احوال هنرمند میکند، در شعر او نیست و از سرگذشت او نیز آن قدر کم در شعرش رسوب کرده است که نمی توان از خلال این اشعار سیمای واقعی او را به درستی طرح کرد. درست است که با مساعی ارزندهی حافظ پژوهان، امروز به دیوانی نزدیک به اصل نزدیک شدهایم و همچنین بسیاری از ابیات و غزلهایی که به نادرستی به دیوان او راه یافته بود، کنار گذاشته شده است و از ابیاتی که در نسخ مختلف، ضبطهای متفاوتی داشتهاند، قرائت برتر و بهتر آن در بیشتر غزلها به دست داده شده است.
با سکوت تاریخ ها و تذکره های قرن هشتم درباره حافظ، که" از شرح جنایات نام آوران هرگز احوالات دیگر نمی پرداخته اند". می توان گفت تنها منبع مطمئن و موثقی که می توان به آن استناد کرد، اشعار خود اوست. حدود پانصد غزل و چند مثنوی وتعدادی قطعه و رباعی.
در این پژو هش پایه کار بر اشعاری از این دست استوار است که آنها را می توان "اشعار نشانه دار تاریخی" یا "اشعاری با قراین تاریخی" نامید که به طور کلی می‌توان آنها را به سه دسته تقسیم کرد: 1. اشعاری که با توجه به قرینه محکم و موکدی که در آن است، مثل نام پادشاه و وزیر ... یا اشاره به حوادث تاریخی، محدوده ی تقریبی زمان سرایش شعر را به دست می دهد. مثل غزل "ساقی به نور باده برافروز جام ما ..." ( غزل 11).
2. اشعاری که گرچه صراحت و قرینههای واضح دستهی اول را ندارند؛ اما با نشانه‌های دیگری می‌توان با احتمال درصدی خطا درباره‌ی تاریخ یا علت سرایش نظر داد. مانند غزلهایی که حافظ در روزگار امیر مبارزالدین یا در سفر تبعید گونه اش به یزد سروده است.
3. و نهایت در دسته سوم پای ذوق و سلیقه به میان میآید؛ زیرا از قرینههای محکم و موکد در آن خبری نیست و هر کسی ممکن است "ان قلتی" در آن بیاورد. البته ما کوششمان آن بوده که این کار تا حد امکان دور از دخالت دادن سلیقهی شخصی و پیش داوریهای قبلی باشد.
برای چنین پژوهشی ناگزیر به رجوع به روزگاری هستیم که حافظ در آن می زیسته است. در ترسیم و تصویر سجایای اخلاقی و خصوصیات رفتاری شخصیت های مهمی که حافظ با آن ها گذران عمر داشته است، مثل امیر مبارزالدین، شاه شجاع، شاه منصور ...، بیشتر درنگ کردهایم و وقت گذاشتهایم .
زندگي حافظ شيرازي بر پايه‌ي اشعار نشانه‌دار تاريخي ديوان/ نويسنده: منصور پايمرد؛ سرويراستار و ناظر علمي مجموعه: کاووس حسن‌لي؛ دستيار پژوهشي مجموعه: فرزانه معيني.- تهران: نشر خاموش، ۱۳۹۸.
