تصویری از پنج گنج نظامی/ مهدی ماحوزیري؛ تهران: نگاه معاصر. 1399

شماره دیویی: 1399 م ن /خ489ن 1/23 فا8

با توجه به اهمیت شناخت ادب غنایی که از گسترده‌ترین و شیواترین انواع ادبی است، نگارنده ابتدا نخست انواع ادبی را به‌کوتاهی در این کتاب توضیح داده و سپس به تحلیل ارزش هنری ادب غنایی که لازمۀ ورود به فراخناری پنج‌گنج نظامی است، این مقدمه را سامان بخشیده است.

از آنجا که حکیم نظامی گنجوی از گویندگان و سرآمدان ادب غنایی است، توانسته در آفرینش «پنج گنج» با ابداع در تعبیر، شناخت، آنات، ضرورت‌ها و ویژگی‌های ادب غنایی و خط منحنی ـ از هنر انتخاب بحر و وزن عروضی، گزینش ساختار هنری سخن منظوم تا بهره‌گیری رندانه و استادانه از نکات بلاغی و بیانی چون اطناب، ایجاز، مساوات، قصر و حصر، تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه، ایهام و توریه و به‌ویژه مهارت، در دمیدن روح موسیقی به جان کلام منظوم و تصرف شاعرانه در ترتیب ارکان جمله در جهت «خلاف‌آمد عادت» ـ جایگاهی بلند و پایگاهی ارجمند در این نوع ادبی احراز کند و به‌ویژه در چهار گنج نخستین، شاهکاری تقلیدناپذیر پدید آورد؛ چنان‌که حتی در منظومۀ «مخزن الاسرار» نیز که صبغۀ عرفانی دارد، به‌ویژه در توحیدیه‌ها، معراج‌نامه‌ها، مناجات‌نامه‌ها، منقبت‌ها و داستان‌های بیست مقاله، بسی از فنون یادشده را می‌توان یافت.

با توجه به اهمیت شناخت ادب غنایی که از گسترده‌ترین و شیواترین انواع ادبی است، نگارنده ابتدا نخست انواع ادبی را به‌کوتاهی در این کتاب توضیح داده و سپس به تحلیل ارزش هنری ادب غنایی که لازمۀ ورود به فراخناری پنج‌گنج نظامی است، این مقدمه را سامان بخشیده است.

کلمات کلیدی: ادب غنایی، نظامی، پنج گنج، انواع ادبی، ساختار هنری

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی