مروری بر «ای نامه» تالیف احمد اخوت
بوسه های کاغذی
مریم مهتدی
ده- پانزده سال پیش شاید، شنیدن صدای پستچی از پشت در عجیب به نظر نمی رسید؛ در آن سال هایی که فقط تلفن بود و نامه های کاغذی و کامپیوتر در خانه ها مثل الان پیدا نمی شد. آن سال هایی که احوالپرسی های راه دور با دستخط و کاغذهای مخصوص نامه بود و پاکتی که وقتی بازش می کردی، انگار که تکه یی از روح فرستنده هم از آن بیرون می آمد. این روزها اما کمتر صدای پستچی از پشت در خانه ها می آید. به جایش صندوق نامه های الکترونیک آدم ها پر می شود از احوالپرسی های گاه سرسری که دستخطی هم همراهش نیست و آنقدر خشک است که باید کلی تلاش کرد تا از ورای کلمات تایپ شده، حس فرستنده را درک کرد. حالا شاید به خاطر حس نوستالژیک خیلی هایمان به نامه های کاغذی باشد که «ای نامه» احمد اخوت، آنقدر به دل می نشیند و خاطرات و حس های خوب ً سالیان پیش را زنده می کند. احمد اخوت پشت جلد کتاب تازه اش نوشته؛ «حتماً می پرسید چرا رفته ام سراغ نامه ها؟ آن هم در غروب نامه نویسی کاغذی و رواج نامه های الکترونیکی؟ دلایلش متعدد است، مثلاً اینکه چون نامه ها پیوسته با من بوده اند، همیشه هستند. یا اینکه نامه پنجره یی به زندگی دیگری است. من از دوستم هزاران کیلومتر فاصله دارم اما نامه های عزیزش پنجره یی به رویم می گشایند، به زندگی اش و وجود او را در کنار خود احساس می کنم... گاهی هم نامه یی ممکن است در شرایطی بحرانی موجب آرامش کسی شود و او را زنده نگه دارد و بالاخره باید از این منظر به نامه ها نگاه کنیم که هر یک از آنها پیکی رسیده از «جایی دیگر» است و نمایی دور را به ما نشان می دهد. نامه کاغذی نه مانند نامه الکترونیکی خنثی، بلکه «موجودی» است با هویت و زنده و حامل نشانه هایی از نویسنده اش...»«ای نامه» چهار فصل خواندنی دارد. اخوت در فصل نخست، درباره «اصول پستی» نوشته؛ مبانی معمولاً نانوشته یی که در ارتباط پستی حاکم است. با این توضیح که اگر می خواهیم با کسی ارتباط نامه نگارانه داشته باشیم، ناگزیریم قواعد این بازی را رعایت کنیم؛ قوانینی که مهم ترین شان به گفته مولف، «پاسخ دادن به نامه» است. احمد اخوت در تمامی فصل های این کتاب از نامه های نویسندگان و شاعران بزرگ ایران و جهان نمونه آورده. در فصل نخست، دو شعر از ریچارد براتیگان و رابیندرانات تاگور و یادداشتی از ارنست همینگوی درباره نامه می خوانیم. فصل دوم، فصل «نامه های غیابی» است. سرشت نامه را با غیبت رقم زده اند. نویسنده نامه در نبود گیرنده آن را می نویسد و دریافت کننده نامه متن را در غیاب نویسنده می خواند. این طبیعت هر نامه است. اما نامه های غیابی غیبتی مضاعف دارند؛ اینکه «در غیبت تو چه گذشت» شکل های متنوع دارد که در این فصل به آنها پرداخته شده. بسیاری از نویسندگان بزرگ دنیا نیز علاقه بسیاری به نامه نگاری داشته اند، به همین خاطر تعجب نکنید اگر میان ورق زدن صفحات این فصل، ناگهان عکسی از ریچارد براتیگان را ببینید که زیر آ ن نوشته؛ حتماً داری به عکس ام نگاه می کنی که درست قبل از تولدم گرفته شده است. آره جانم، اروپا با من خوب بوده است. در پایان فصل نامه های غیابی، شش نامه غیابی می خوانیم از گی دو موپاسان، جیمز جویس، آن بیتی و...نامه ها، «پیام های پرشور»، گاهی از مسیرشان جدا می شوند. به راه دیگری می روند و به دست گیرنده نمی رسند. فصل سوم این کتاب درباره نامه های به مقصد نرسیده است. مولف برای نوشتن این فصل، نمونه های جالبی دارد. از نامه یی که در اتوبوس خط دانشگاه- دروازه دولت پیدا کرده، تا نامه یی که در زباله دانی گوشه یک خیابان بوده و نویسنده آن را نجات داده است. نامه فرستاده نشده و نامه پایانی دو بخشی هستند که در کنار «آخرین شعر» این فصل را تشکیل می دهند. آخرین شعر ترجمه های عباس صفاری از چند هایکوست که آنها را با نامه برای احمد اخوت فرستاده است. هایکوهایی که شاعران ژاپن در بستر مرگ نوشته اند؛ آخرین شعرهایشان. «از؛ من به؛ تو» می تواند خواندنی ترین فصل این کتاب باشد. مثلاً نامه های جیمز جویس به خاله ژوزفین ، نامه امیلی دیکنسون به دنیا، نامه های فرانتس کافکا به فلیسه باوئر، نامه سوزان سونتاگ به بورخس، نامه نویسنده به صادق هدایت و...
«ای نامه» احمد اخوت نیز مانند «تا روشنایی بنویس» با نثری روان و طنازی ظریفی نوشته شده؛ کتابی که می توان تمام 314 صفحه اش را در یک روز خواند و پس از خواندنش فقط به فکر این بود که باید دوباره کاغذ و خودکار برداشت و برای عزیزی در دوردست یا حتی همین نزدیکی، نامه یی نوشت و بعد با صندوق های زرد پستی گوشه خیابان ها، دیدار تازه کرد.
http://www.persian-language.com/criticism-1738.html