یادداشت یاسر موحدفرد، دبیرکل بنیاد فردوسی به مناسبت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- یاسر موحدفرد: در پایگاه رسمی یونسکو، تنها چهره‌ای که از میان مفاخر ایرانی به گونه‌های متفاوت از او یاد شده، حکیم فردوسی توسی است؛ در حالی که یا از دیگر مفاخر ایران، یک بار یادی شده یا به نام دیگر کشورها به ثبت رسمی رسیده‌اند و یا تا کنون از این مشاهیر نامی برده نشده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی، چهره‌ای نام‌آور و جهانی به شمار می‌آید و اثر سترگش شاهنامه، دانشنامه‌ای جهانی است که تا کنون منازعه‌ای بر سر ایرانی بودن او به وجود نیامده است.
«شاهنامه بایسنقری» در فهرست حافظه جهانی یونسکو در سال 2006 میلادی به ثبت رسیده و از دیگر سو «هزاره سرایش شاهنامه» با پیشنهاد بنیاد فردوسی به نام ایران در فهرست رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی یونسکو در دوسالانه 2011-2010 میلادی به ثبت جهانی رسید.
با برپایی یازده دوره بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی، پس از راه‌اندازی بنیاد فردوسی در ایران با همکاری نهادهای کارگزار فرهنگی، برنامه‌های دامنه‌گستری در سراسر گیتی برپا شده که برای کمتر چهره‌ای از مفاخر جهانی تا کنون برگزار شده است.
در فهرست میراث معنوی جهانی یونسکو «آیین‌های پهلوانی و زورخانهای» در سال 2010 میلادی به کوشش فدراسیون پهلوانی و زورخانهای ایران و «هنر نقالی» در سال 2011 میلادی با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی، بنیاد فردوسی، خانه تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی به ثبت جهانی رسیده که بی‌تردید یکی از ویژگی‌های این دو آیین و هنر ایرانی تاثیرپذیری از شاهنامه فردوسی است.
با برپایی «جشن‌های جهانی فردوسی» همزمان در سال 1313 هجری خورشیدی، آرامگاه فردوسی در شهر توس از سوی انجمن مفاخر ملی که اکنون به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تغییر نام داده بازسازی شد. پس از آن «بنیاد شاهنامه» در ایران به سرپرستی زند‌‌ه‌یاد استاد مجتبی مینوی راه‌اندازی شد و پژوهش‌های دامنه‌داری در زمینه شاهنامه‌پژوهی در کشور آغاز شد؛ به گونه دقیق اما پژوهش‌های گسترده در زمینه شاهنامه‌پژوهی در ایران از سال 1977 میلادی همزمان با برپایی «جشنواره توس» ویژه بزرگداشت حکیم فردوسی توسی در ایران آغاز شد.
با انجام چنین رویدادهایی در چند دهه پیش به پیشنهاد رسمی ایران در سال 1990 میلادی «گرامی‌داشت جهانی فردوسی» در یونسکو تصویب شد. پس از چندی و در نبود نهادهای پیشین در ایران از اسفند 1384 هجری خورشیدی «بنیاد فردوسی» به عنوان نهادی فرهنگی و مردمی با مجوز سازمان میراث فرهنگی پایه‌گذاری شد و برای پشتیبانی از این سازمان مردم نهاد در شهریور 1394 با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «موسسه فرهنگی هنری فردوسی توسی» راه‌اندازی شده است.
از دیگر سو، کوشش‌های 30 ساله استادان هم‌روزگارمان از زنده‌یادان بهار، مینوی، عزیزالله جوینی و ایرج افشار تا استادان دکتر جلال خالقی‌مطلق، دکتر میرجلا‌ل‌الدین کزازی، دکتر فریدون جنیدی و دکتر قدمعلی سرامی که جملگی بر سر نسخه‌شناسی، تصحیح و ویرایش شاهنامه فردوسی، عمر گران‌مایه صرف کردند، باید در بازشناسی بزرگ‌مردی همچون فردوسی اثرگذار باشد؛ از دیگر پژوهش‌های ارزشمند در طرحی پژوهشی از سوی پروفسور چارلز ملویل 730 نسخه مشهور از شاهنامه فردوسی که در گنجینه کتابخانه‌ها و موزه‌های معتبر جهان نگهداری می‌شود از سوی دانشگاه کمبریج نسخه‌برداری شده است و در پایگاه رسمی این دانشگاه معتبر در اختیار پژوهشگران قرار داده شده که نشان از اثرگذاری شاهنامه فردوسی دارد.
حکیم فرزانه توس و فرزند برومند ایران، فردوسی بزرگ، دانشنامه‌نگاری است که به باور بسیاری از ایران‌شناسان و استادان زبان پارسی در سراسر گیتی، بی‌گمان تنها نگاهبان تمدن ایرانیان باستان و پیوند‌دهنده آن با تمدن دوره اسلامی است.
