معرفی زنان شاهنامه / بخش نخست : شهرناز و ارنواز
شهرناز و ارنواز به روایت شاهنامه خواهران جمشید و نخستین زنانی هستند که فردوسی نام آنان را ذکر نموده و به آنان القابی چون «پاکیزه»، «پوشیده رویان» و «پاکدامن» داده است:
دو پاکـیـزه از خــانـه جـمشیـد برون آوریدند لـرزان چـو بیـد
که جمشید را هر دو خواهر بُدند سـرِ بــانوان را چـو افسر بُدند
ز پـوشیـده رویـان یکی شهـرنـاز دگــر پـاکـدامن به نام ارنـواز
(دفتر اول، پادشاهی ضحاک، ۵۵: ۶ – ۸)
در یشت ها این دو زن «سنگهَوک و ارنوک» نام دارند. این دو شخصیت در شاهنامه، سیمایی تاریخی داشته و از دل کهن ترین اسطوره های هند و ایرانی سر برآورده اند و به احتمال زیاد در اساطیر حماسی، تجسم دو امشاسپند خرداد و امرداد (مظهر بی مرگی و کمال) و نیز آب ها و گیاهان محسوب می شوند؛۱ البته اگرچه فردوسی این دو زن را خواهران جمشید می داند، اما در اوستا از انتساب آنان به جمشید سخنی به میان نیامده است و آنان همسران ضحاک خوانده شده اند؛ همچنان که در فقره (۲۴) و (۲۵) «رام یشت» از زبان فریدون می خوانیم: «ای اندروای زبردست! مرا این کامیابی ارزانی دار که من برای “اَژی دَهاک”- [اژی دهاکِ] سه پوز