«دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» را بشناسیم
کتاب «دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» که پیرامون نظریه‌ها و مفاهیم علوم ارتباطات نوشته شده است، اواخر سال 94 در ایران ترجمه و منتشر شده است تا منبع جامعی در اختیار پژوهشگران، اساتید، دانشجویان و علاقه‌مندان به این حوزه قرار بگیرد.
دکتر امیرحسام اسحاقی، سر ویراستار کتاب «دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره این کتاب توضیح داد: اساساً علوم ارتباطات یک دانش میان رشته‌ای است، سابقه تاریخی چندانی ندارد و تقریباً تاریخچه آن به پس از جنگ جهانی دوم باز می‌گردد؛ بنابراین هنوز هویت مستقل خودش را پیدا نکرده است و بنابراین بین علوم ارتباطات و علوم دیگری مثل فلسفه، سیاست تاریخ، جامعه‌شناسی و روانشناسی اجتماعی پیوندی ناگسستنی وجود دارد به همین علت هم در بسیاری از نظریاتی که در این کتاب آورده شده است، فقط به حوزه علوم ارتباطات بها داده نشده است و به علوم دیگری که دانش ارتباطات به نوعی از آنها منشعب شده نیز پرداخته است.
او با بیان اینکه بیش از ۳۵۰ مدخل در این دایره‌المعارف وجود دارد، ادامه داد: می‌توان گفت که تمام مدخل‌هایی که در حوزه ارتباطات مطرح است و توسط اساتید دانشگاهی در داخل و خارج از کشور تدریس می‌شوند، در این کتاب آورده شده است. این نظریات توسط نویسندگان آنها در حوزه‌های مختلف دسته‌بندی شده و در یک بخش از کتاب نیز آورده شده است، ولی آنها را ترجمه نکرده‌ایم. این ۳۵۰ مدخل توسط نویسندگانی از نقاط مختلف دنیا از هندوستان و پاکستان گرفته تا آمریکا، اروپا و استرالیا انتخاب شده‌اند. معتقدم به این صورت اعتبار و ارزش دایره‌المعارف بالا می‌رود و می‌تواند برای پژوهشگران، اساتید و دانشجویانی که در این حوزه‌های مربوط به علوم ارتباطات فعال هستند، مفید باشد.
اسحاقی با اشاره به نظریه‌هایی که در کتاب «دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» آورده شده است، خاطرنشان کرد: این کتاب برای اینکه بتواند فهم خواننده را بیشتر کند یا قلمرو مطالعاتی خودش را گسترده‌تر کند، علاوه بر نظریات این رشته، به مفاهیم علوم ارتباطات نیز پرداخته است. همان‌طور که می‌دانید بین مفاهیم و نظریه‌ها تفاوت وجود دارد و اساساً نظریه‌ها از طریق تلفیق عالمانه و ماهرانه مفاهیم شکل می‌گیرند. به همین منظور برای اینکه خوانندگان این کتاب بتوانند مفاهیم را راحت‌تر از نظریه‌ها تمییز بدهند، در کنار هر نظریه از عنوان «نظریه» به عنوان پیشوند یا پسوند استفاده شده است. ممکن است نظریه‌ای وجود داشته باشد و در راستای شفاف‌سازی چند مفهوم که با آن نظریه مرتبط هستند، نیز آورده شده باشد.
سرویراستار کتاب «دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» یادآور شد که اصل این کتاب در هزاره سوم(۲۰۰۹) نوشته شده است ولی در این مدت نظریات و مفاهیمی زیادی به این مقوله اضافه نشده‌اند که از قلم افتاده باشند.
او اظهار کرد: اساساً نظریه‌ها در رشته‌های گوناگون یک قلمرو بسیار وسیعی دارند و یکی از مشکلات دانشجویان ما در همه مقاطع تحصیلی این است که در فراگیری نظریه‌ها مربوط به رشته تحصیلی‌شان دچار مشکل هستند؛ چرا که نظریه‌ها متنوع، فرّار و گسترده هستند به همین منظور تلاش شده است در رشته علوم ارتباطات با انتشار کتاب «دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» تمامی نظریات این حوزه و حوزه‌های مرتبط را به صورت خلاصه شده در اختیار خوانندگان قرار دهد تا مرجع مناسبی برای پژوهشگران، اساتید و دانشجویان این حوزه وجود داشته باشد.
اسحاقی همچنین با اشاره به گروه مترجمان کتاب «دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» بیان کرد:گروه مترجمان این کتاب شامل ۱۵ نفر می‌شود که آنها را از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه‌های مختلف کشور انتخاب کرده‌ایم، یکی از نکاتی که به نظر جالب می‌آید این است که همه مترجمان این کتاب خانم هستند. از آنها خواستیم که با توجه به علاقه‌ای که داشتند مدخل‌ها را ترجمه بکنند بنابراین بدیهی است که ترجمه‌ها با نارسایی‌هایی مواجه باشد و خودم به این موضوع اذعان دارم، از خوانندگان کتاب تقاضا دارم که در این زمینه نقطه نظراتشان را به ما منتقل کنند.
او در ادامه یادآور شد: برای ویرایش نهایی ترجمه‌ها از استادان با تجربه دانشگاهی استفاده کردیم و خودم نیز به همراه آنها تلاش کردیم در حد توانمان این ایرادات را برطرف کنیم. به هر حال اعتراف می‌کنم که این کتاب به لحاظ ترجمه با دشواری‌هایی مواجه است.
اسحاقی همچنین با اشاره به سرویراستاران اصلی کتاب یادآور شد: اصل این کتاب در دو جلد به زبان انگلیسی منتشر شده است و علاوه بر استیفن لیتل جان و کارن فاس به عنوان سرویراستاران کتاب «دایره‌المعارف نظریه‌های ارتباطات» که از جمله استادان معتبر دانشگاه نیومکزیکو آمریکا(New Mexico Univercity) نیز هستند، ویراستانی هم از دانشگاه‌های معتبر آمریکا، استرالیا، اروپا، هندوستان و پاکستان نیز در انتشار و جمع‌آوری اطلاعات با این کتاب همکاری داشته‌اند.
او در پایان سخنانش گفت: با بیش از ۱۴ سال فعالیت در مرکز دایره‌المعارف اسلامی و ۲۰ سال سابقه تدریس نظریه‌های علوم ارتباطات در مقاطع مختلف دانشگاهی با ادبیات و چهارچوب‌های دایره‌المعارف‌نویسی آشنایی دارم و به همین خاطر به این کار جذب شده‌ام. تصورم می‌کنم این کتاب می‌تواند برای استادان دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه ارتباطات مفید باشد، همچنین در پایان کتاب مراجع زیادی به مخاطبان معرفی شده است که می‌تواند دست‌مایه مطالعات بعدی آنها باشد.
