بررسی سیمای اقوام در آثار سعدی با رویکرد ادبیّات تطبیقی

استاد راهنما: احسان قبول

نگارش: نسترن محمدی؛ دانشگاه فردوسی مشهد.- 1395

چکیده

در این پژوهش، سیمای اقوام در آثار سعدی بر بنیادی نظری و بر اساس مباحث تئوریک تصویرشناسی، زیر شاخه ادبیّات تطبیقی بررسی شده است. روش تحقیق این جستار از نظر ماهیّت پژوهش، توصیفی، تحلیلی و مقایسه‌ای است. اقوام در آثار سعدی به دو گروه قوم عرب و غیر عرب (دیگر اقوام) تقسیم شده است. در کلیّات به تعریف قوم‌شناسی و کارکردهای اقوام پرداخته شد و فصل اوّل به قوم عرب اختصاص یافت؛ چراکه قوم عرب در آثار سعدی در مقایسه با دیگر اقوام بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده است. سفرهای سعدی، نزدیکی جغرافیایی، اشتراکات مذهبی و اعتقادی شاعر با این قوم، سبب نگرش ارزشی مثبت سعدی به قوم عرب شده است. فصل دوم به اقوام غیر عرب (دیگراقوام) اختصاص داده شد که به هفت قوم تاتارها (ترکان و...)، چینیان، هندوان، رومیان، زنگیان، فرنگیان و عجمیان طبقه‌بندی شد. سعدی نگاه ارزشی متفاوتی به این اقوام دارد، نگرش سعدی به چینیان، رومیان و عجمیان مثبت، نسبت به تاتارها (ترکان و...)، هندیان و فرنگیان، بینابین و نسبت به زنگیان، منفی است. نگرش‌ ارزشی سعدی به دیگراقوام بیشتر تحت تأثیر کلیشه‌ها و سنّت‌های ادبی بوده است. در مقایسه سیمای اقوام در آثار سعدی با سفرنامه ابن‌جبیر (سفرنامه پیش از سعدی) و ابن‌بطوطه (سفرنامه پس از سعدی) شباهت‌هایی دیده می‌شود، گویا سعدی برخی از اطّلاعات درباره اقوام هم‌عصرش را از سفرنامه ابن‌جبیر برگرفته باشد.

کلیدواژه ها: ادبیات تطبیقی،سعدی،اقوام،تصویر شناسی

کتابخانه تخصصی ادبیات آستان قدس رضوی