تنوعی از اسناد تاریخی که هر یک بنا به موضوع، شکل و ویژگی های خود در جایگاهی متفاوت قرار گرفته اند، اسنادی با موضوع های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و در اشکال مختلف دیوانی همواره مورد توجه بود اند. فرمان ها در طبقه بندی موضوعی در بالاترین درجه اهمیت اسناد سیاسی و حکومتی قرار دارند. این اسناد به سبب صادر کننده آن ها و نیز مخاطب خاص خود مورد توجه پژوهشگران و سند شناسان و تاریخدانان می باشند. این اسناد می توانند بسیاری از گره های تاریخی و نقاط کور و تاریک آن را روشن سازند.
مهر کردن اسناد از دیر باز در ایران مرسوم بوده است چنانکه در بسیاری از اسناد می توان اثر مهرها را مشاهده نمود و یکی از راههای شناسایی اسناد تاریخی و سیاسی به شمار می روند. در دوره قاجاریه نیز شاهان و شاهزادگان اسناد را مُهر می کردند.
از جمله اسناد دیوانی که در حال حاضر در موزه و بخش اسناد کتابخانه وزیری یزد موجود میباشد فرمان ناصر الدین شاه در خصوص تعیین مقرری برای آقا سید اسدالله فرزند میرزا صالح نائینی به سال ۱۲۸۳ ه.ق می باشد.
در قسمت بالای فرمان و میانه صفحه عبارت بسم الله تعالی هو العزیز و مهر چهارگوش کلاهک دار ناصر الدین شاه با سجع:
" الملک لله تعالی+ تا که دست ناصرالدین خاتم شاهی گرفت/ صیت داد و معدلت از ماه تا ماهی گرفت.
در ابتدای سطر نخست طغرای ناصرالدین شاه در طرح خط نقاشی و به سجع: " الملک لله تعالی حکم همایون شد" با مرکب طلایی کشیده شده است. و متن فرمان با خط زیبای شکسته نستعلیق و با مرکب سیاه به تحریر در آمده است.
توشیح در زیر سطر اول : " صحیح است" به چشم می خورد.
این سند دیوانی به جهت آنکه ممهور به مهر و مرقم به طغرای مخصوص و آراسته به توشیح ناصرالدین شاه میباشد نسخه اصلی است و هم چنین به دلیل نفاست سند و محتوای اسنادی از ارزش و اعتبار تاریخی و فرهنگی برخوردار است.
نگارش: معصومه محمدی دشتکی.
