مرحوم ملااسماعیل عقدائی فرزند حاج ملک و نوه اصلان خان تبریزی بود.
اصلان خان در حدود قرن یازدهم به دنبال درگیری با دولت وقت از تبریز به عقدا تبعید و به ناچار در آنجا اقامت گزید. او تا پایان عمر ساکن عقدا بود. در آنجا از دنیا رفت و در همان دیار دفن شد.
ملااسماعیل در سال 1188ق. پا به عرصه وجود گذاشت .
وی مردی لاغراندام با قامتی نسبتا کوتاه و ظریف و خوش پوش بود . او یکی از علمای بزرگ زمان خود به شمار می رفت و تحصیلات خود را در نجف نزد استادان بزرگی چون علامه بحر العلوم گذراند. مشهور است علامه به سبب علاقه خاصی که به ملا اسماعیل داشت کتابخانه شخصی خود را به او اهدا کرد. ملااسماعیل عالمی متقی ، شجاع، خوش ذوق و شاعری توانمند و درعلوم گوناگون صاحب نظر بود. دانشمندی بزرگ و ادیبی کامل بود و در سرودن اشعار عربی مهارت داشت و از نظر فهم علم بی تردید یکی از نوابغ روزگار به حساب می آمد.
ملااسماعیل در بیست سالگی به درجه اجتهاد رسید و در سال 1208 ق. پس از زیارت امام رضا (ع) به شهر یزد آمد و تا پایان عمر کوتاهش در این شهر زندگی کرد. در طول حیات خود علاوه بر مرجعیت تقلید و صدور فتوا ، نشر احکام دین و امامت، به تدریس و تربیت شاگردانی در نجف و یزد پرداخت. از شاگردان ممتاز او می توان به شیخ محمد اسماعیل کزازی ، احد بن محمدعلی کرمانشاهی و میرزا سلیمان طباطبایی نایینی اشاره کرد.
ملااسماعیل بیش از پانزده جلد تالیفات داشت که متاسفانه بیشتر آنها در دسترس نیست و تنها شش جلد از آنها توسط مرحوم سید محمد علی وزیری جمع آوری و هم اکنون در کتابخانه وزیری نگهداری می شود که عبارتند از :
التحفه النجعیه ، کفایـت العلوم (درفقه)، معارج الوصول الخفائن الاصول کنز السادات و النور العارفین ، بسط الحقیقه در فلسفه ، قواعد الاصول ، حقایق الاصول فی الاصول الی الماول ، الحسن و القبح
از خاندان ایشان فقها و علمای جلیل القدری برخاسته است که در صحنه های مختلف فرهنگی ، مذهبی و اجتماعی فعالیت چشمگیری داشته اند. حاج شیخ محمد عقدائی پسر ملااسماعیل ، حاج شیخ محمد جعفر عقدایی ، نوه ایشان ، حاج شیخ محمد ، نتیجه ملااسماعیل ، حاج شیخ احمد شریعت نبیره آن مرحوم ، علامه فاضل اردکانی ، آیت الله محمدتقی بن ابوطالب اردکانی خواهرزاده ملا اسماعیل ، آیت الله شیخ جلال الدین آیت اللهی و بسیاری دیگر که زندگینامه آنها در کتاب مفاخر یزد و نجوم السرد آمده است.
از میان این بزرگان حاج شیخ محمد جعفر عقدایی معروف به ( علیکم السلام ) برجستگی خاصی داشت .وی از عالمان دینی یزد و فقیهی عادل و پرهیزگار بود و مدت 35 سال به عنوان حاکم کلیدی به امور شهر یزد رسیدگی می کرد. همچنین در مدرسه شفیعیه به تدریس می پرداخت و امام جماعت مسجد ریگ بود.

خدمات آخوند ملااسماعیل:
ملااسماعیل علاوه بر تالیف و نگارش ، خدمات ارزنده ای در استان یزد انجام داد . از جمله احداث مسجد بزرگ ملااسماعیل ، احداث مسجد شاه ولی در محله قلعه کهنه ، احداث مرزعه آخوند ، مدرسه علمیه (ابتدای در ورودی مسجد ملااسماعیل) ، آب انبار و بنای بازارچه جلوی مسجد...

(شهر پیر تاریخ : یزد از دیروز تا امروز . (جلد دوم ) . صادق بهجت . یزد : صادق بهجت ، 1396- ص . 57-58).
نگارش: مریم تجملیان  (کتابدار کتابخانه وزیری).