یکی از زیباترین عناصر به کار رفته در خانه های سنتی درهای چوبی آن است. گرچه در خانه های سنتی همه سازه های معماری از بادگیر، حوض خانه و هَشتی گرفته تا اتاق های اُرُسی، سه دَری، پنج دَری، هَفت دَری و طنبی، گوشواره و شکم دریده و تالار و زیرزمین یادآور خلاقیت معماران کویری است؛ اما از زیبایی درهای چوبی خانه های قدیمی که شاید هزاران نمونه آن در کوچه پس کوچه های بافت تاریخی این شهر هنوز پابرجاست، نمی توان غافل شد. اغلب چوب مورد نظر این خانه های سنتی از درختان مقاومی چون گردو یا سپیدار به دست می آمده و از مناطق سردسیر استان؛ مانند ده بالا، طزرجان، سانیج، پشت کوه، علی اباد، نصرآباد و غیره تامین می شده است. در کتاب «یزد نگین کویر» از نوعی چوب به نام «چوب شورونه» نام برده شده که در معماری سنتی یزد مورد استفاده قرار می گرفته و در مقابل آسیب های موریانه تا مدت های مدیدی مصون می مانده است. 
درهای چوبی ورودی خانه ها با کوبه هایی از جنس فلز، دارای اشکالی زیبا و گاه مقدس در فرهنگ ایرانی چون درخت سرو، شاخه های تاک، گردونه مهر، صورت و پیکره آدمی، اشکال هندسی و نیز درهای چوبی اتاق های سه دری، پنج دری و هفت دری با گره چینی های کوچک و متقارن از اشکال ترنج، ستاره، اشکال هندسی و شیشه های کوچک رنگین یکی از زیباترین و در عین حال پرمعناترین عنصر در کالد خانه های سنتی شمرده می شده است. انعکاس حاصل از نور شیشه های رنگارنگ در داخل اتاق که در پیوند با نور خورشید ایجاد می گردیده، نه تنها احساس آرامش را در کالبد بی آلایش این اتاق ها دوچندان می کرده، بلکه همسو با روحیات میهمانان و ساکنین خانه فضایی کاملا معنوی، امن و دلنشین را خلق می کرده است. انتخاب در تنوع رنگ، به ویژه رنگ های سبز، آبی فیروزه ای، زرد، سفید و سورمه ای هم یکی دیگر از تمهیدان بخردانه در این بناها بوده تا نیاز به آسودن انسان کویر نشین سخت کوش را پس از یک روز کاری برطرف سازد. گرچه به این نکته نیز باید اشاره داشت که کاربرد رنگ های تند به ویژه رنگ قرمز و نارنجی در این اتاق ها یکی از راهکارهای مناسب در دور کردن حشرات بوده است. علاوه بر آن ساخت این نوع درها نمونه ای دیگر از دوراندیشی و بصیرت سازندگان آن می تواند باشد. این درها بیشتر در جهت قائم باز و بسته می شدند و کارایی فضا را تا حد قابل توجهی افزایش می دادند؛ با این توضیح که شیشه های رنگی به کار رفته در این اتاق ها از شدت نور می کاسته و نور را پس از متعادل ساختن به داخل اتاق هدایت می کرده و این امر نیاز اتاق را به استفاده از دستگاه های خنک کننده به خصوص در اتاق های تابستانه و نیز آویختن پرده های سرتاسری و ضخیم برطرف می ساخته است .
(فرهنگ عامّه مردم شهر یزد/ صدیقه رمضانخانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، 1394.ص 70-71).
نگارش: الهه شهبازی (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).