۱- آب انبار سنگی:
به گفته محمود مشروطه، بنای این آب انبار بین راهی که بر سر راه تفت به یزد ( رو به روی باغ خان) قرار داشت، متعلق به دوره ساسانی بود و ایشان آن را دیده بود که آب انبار بدون شیر بوده و برای دسترسی بدان می باید از طریق پله های درون مخزن، به آب رسید.

۲- آب انبار چهار کوچه:
کهن ترین آب انبار یزد بوده که از دوران ایلخانی به یادگار مانده است که در جنب مسجد چهار کوچه قرار دارد.

۳- آب انبار جِنُک:
این آب انبار در کوچه پشت مسجد جامع یزد، روبه روی در شمال غربی مسجد جای دارد و کهن ترین آب انبار کتابه دار ایران و یزد به شمار می رودو بر پیشانی ورودی آن یک قطعه سنگ نوشته و بر دو طرف آن دو قطعه کتیبه کاشی معرّق با خط کوفی دیده می شود که اشعار ی بر روی آن نقش بسته است:
مگر صاحبدلی روزی به رحمت
               کند در حال مسکینان، دعایی
غرض نقشی است کز ما باز ماند
                که هستی را نمی بینم بقایی

۴- آب انبار وزیر:
این بنا در نزدیکی مسجد جامع یزد و از بناهای سید رکن الدّین ثانی، معاصر شاه یحیی مظفّری بوده است و به نظر می رسد در دوره صفویه بازسازی شده باشد.

۵- آب انبار باغ گندم:
این آب انبار معرّق به طول ۳/۲۰ متر با دو لچکی کاشی و معرّق بالای سر دارد و در زیر بازارچه باغ گندم و در طرف شمال آن قرار دارد. آب آن از وقف آباد است.

۶- آب انبار خواجه شاهمیر( خان خواجه):
در بخش شمالی میدان خان یزد واقع شده و بر پایه نوشته جامع مفیدی به هنگامی که در زمان شاه عباس اول صفوی " چنان خشک سالی روی نمود که عنان طاقت درویش از دست رفته، درهای آسمان بر زمین بسته بود و فریاد از اهل زمین برخاسته" از سوی خواجه شاهمیر استرآبادی در حدود سال ۹۹۷ق ساخته شده است. این آب انبار دو مخزن با یک پاشیر مشترک و یک مخزن دیگر با یک راه پله و پاشیر مجزادارد. در سالهای اخیر باز سازی شده و شماره ۱۶۰۹ به ثبت تاریخی رسیده است.

۷- آب انبار دروازه شاهی ( درب شاهی):
این آب انبار در بازارچه دروازه شاهی (قطریان)، یگانه دروازه بر جای مانده از روزگاران کهن است. بانی آن امیر معزّالدّین محمّد قنّادی بوده و کتابه آن را مولانا عبدالوهاب خوشنویس نوشته است. بنا به نظر ایرج افشار این بنا یادگار نیمه دوم قرن دهم هجری است.

۸- آب انبار دروازه مالمیر( درب مالمیر):
این بنا در محله مالمیر یزد واقع شده و بنا بر نوشته مفیدی از آثار قرن دهم هجری و از ساخته های خواجه مقصود علی صبّاغ، بانی آب انبار محله مصلّای عتیق است.

۹- آب انبار دروازه مهریز( درب مهریجرد):
این بنای صفوی روبه روی مسجد بیاق خان، واقع در سر بازار شاهزاده فاضل قرار دارد. صاحب جامع مفیدی می گوید که امیر معزّالدّین محمّد قنّادی دو مصنعه بساخت، یکی در دروازه شاهی و دیگری در دروازه مهریجرد" مهریز" وکتابه هر دو به خطّ مولانا عبد الوهاب خطّاط بود:  " آن دو مصنعه که خاصیت چشمه حیوان و زلال سلسبیل از آشامیدنش حاصل می گردد. تا غایت کام امید تشنه لبان از آن سیراب می گردد" .

۱۰- آب انبار کوشک نو:
این بنا در برزن کوشک نو و بر کنار حسینیه ای کوشک نو جای دارد. کوشک نو اکنون کهن ترین بخش بافت تاریخی یزد است و آب انبار آن را وابسته به عصر صفوی می دانند و به دلیل ارزش های تاریخی و ویژگی های معماری، در همان زمان های نخست ثبت آثار تاریخی به شماره ۱۶۰۸ به ثبت رسیده است. آب آن از وقف آباد بوده و به مدت دو تا سه شبانه روز پر می شد. این آب انبار وقفی بوده و مخارج آن هم از موقوفات بوده است. حاج صادق در سیصد سال پیش این بنا را همراه حسینیه و بازارچه ساخته است و اکنون متولی آن سید علی مدرّس بوده و وقف نامه هم نزد او است.

۱۱- آب انبار کوچک محلّه مصلّای عتیق:
این بنا بر پایه نوشته جامع مفیدی ، خواجه مقصود علی صبّاغ، مصنعه مصلای عتیق را ساخته است. و بر سر در آن کتیبه ای از کاشی معرّق لاجوردی به تاریخ ۹۵۷ ق نصب است. طول این کتیبه ۲/۵  متر است و بوسیله عبدالوهاب به خطّ نستعلیق خوش نوشته شده است.

۱۲- آب انبار ستی فاطمه( امیر چقماق):
این بنا در مجموعه و حسینیه تاریخی امیر چقماق و در ضلع شمالی میدان کنونی قرار داردو از ساخته های ستی فاطمه، همسر امیر جلال الدّین چقماق شامی ، فرمانروای یزد بوده که در حدود سال ۸۴۵ ق ساخته شده است. هم اکنون مخزن این آب انبار پس از تغییر کاربری به زور خانه صاحب الزمان تبدیل شده است.

۱۳- آب انبار تکیه امیر چقماق:
این بنا در زیر تکیه قرار دارد و به دستور و هزینه نظام الدّین حاجی قنبر جهانشاهی در حدود سال ۸۶۱ق همراه با بازارچه حاجی قنبر ساخته شده است.حاجی قنبر، فرمانروای یزد در عصر جهان شاه قره قوینلو بود و بناهای خیر زیادی ساخت و در آبادانی شهر یزد بسیار کوشا بود.
این آب انبار در دومین صفه تکیه امیر چقماق از چپ واقع شده و دارای یک ورودی با ۵۲  پله بوده و بخشی از موزه کنونی آب یزد در آن جای گرفته است، آب قنات جدید به مخزن آن سرازیر می گشته است.

۱۴- آب انبار میدان امیر چقماق:
این بنا هم از ساخته های امیر جلال الدّین چقماق بوده است. در جامع مفیدی آمده است و در ضلع جنوبی حسینیه قرار داشته و گویا در زمان خیابان سازی های دوره پهلوی اول ویران شده است.
بنا بر نوشته جعفری در محلّه دهوک، کارونسرای عالی بنا نهاد و آب خیرآباد در آن جاری کرده و قنات خانه نیکو در میان کارونسرا و خانقاه و مقابل مسجد جامع مصنعه عالی ساخته است.

۱۵- آب انبار خواجه عماد الدّین مسعود:
جامع مفیدی ذیل شرح کارهای خواجه عمادالدّین مسعود، وزیر یزد " در گذشته به سال ۸۶۸ ق" می گوید: " در ایّام اختیار، بلکه در زمان اقتدار، بقاع خیر مانند مسجد، مدرسه و مصنعه و حمّام.... بنا فرمود و اسم شریفش در نیکویی بر کتابه مبانی روزگار باقی و پایدار ماند:

در خیر کوش زان که بر اوراق روزگار
                    باقی به ذکر خیر بود نام آدمی
۱۶- آب انبار خواجه ضیاء الدّین :
این مکان را خواجه ضیاءالدّین محمّد، پسر خواجه عمادالدّین مسعود در محلّه شهرستان داخل شهر ساخته و جامع مفیدی درباره آن می نویسد : " مصنعه ای چون حوصله ارباب سخا وسیع ساخته و مشهور گشته به مصنعه خواجه در مقابل حمام جمال الدّین خواری به تاریخ سنه خمس و اربعین و ثمانمائه مصنعه ای وسیع ساخته که از آب تفت مملو گشته، مردمان مستفید می گردند.
۱۷- آب انبار امامزاده جعفر :
شیخ حاجی محصّل در سال ۸۵۴ ق آن را ساخته و جامع مفیدی در توصیف آن آورده است : " به طمع استروای کوثر و سلسبیل بر شرقی مزار، مصنعه ای حفر نموده ، به آجر برآورد و از آب تفت مملو گشته. سکنه آن محلّه تمتّع می یابند و ثواب آن در نشاء ثانیه به روح بانی، متواصله می گردد."
۱۸- آب انبار حاجی حیدر:
 این آب انبار  که در محله سرریگ تا زمان شاه شجاع مظفری برپا بوده است، مفیدی در یاد کرد گنج های پنهان یزدگرد سوم درباره آن می نویسد:" از آن جمله آخُری از طلا ریخته و در قبر گرفته، بردر مصنعه حاجی حیدر، بر سر ریگ فیروزی انداخته بودند. مردم از این حال بی خبر بودند تا در زمان سلطنت پادشاهی مرحوم شاه شجاع مظفری، کاروانی از راه خراسان به یزد آمده بود،
 در آن مصنعه فرود آمد."
۱۹-آب انبارابیوردی:
این مکان را خواجه صدرالدین  احمد ابیوردی در محله سریگ حدوداً در سده نهم ساخته بود، زیرا فرزندانش بر فراز مرقد وی به سال ۸۴۲ ق گنبد خانه ای ساخته بودند. جامع مفیدی ذیل ذکر آن خواجه می آورد: " در ظاهر شهر به محله سرریگ ، طرح خانه و دیوانه خانه انداخت و بر در خانه مصنعه ای  چون فکر عقلا عمیق و مانند همت خود وسیع بساخت. صاحب تاریخ یزد موقعیت آن را در خارج از یزد در کوچه باغ صوفیان دانسته است.
۲۰- آب انبار خواجه ابوالمعالی:
خواجه ابوالمعالی درسال ۷۸۷ ق. این آب انبار را در نزدیکی مدرسه نظامیه و مدرسه ابوالمعالی در همان محل ابوالمعالی ساخت و برای سیراب کردنش آب قنات تفت و نصیری را بر آن جاری ساخت.
۲۱- آب انبار سید شمس الدّین محمّد:
این آب انبار را سیّد شمس الدّین محمّد، بانی مدرسه سید شمس و فرزند سید رکن الدّین محمّد حسینی در حدود سنه ۸ ق ، در رباط چاهوک ( بر سر راه یزد به مهریز) ساخته و آب فتح آباد و نعیم آباد که از طرف مهریز می آمده آن را پر می کرده است.
۲۲- آب انبار خواجه علاء الدّین قنّادی:
 خواجه خواجه علاءالدین قنادی در سده نهم در محله ابر و مبارکه" از محلات شهر یزد"  پایابی تمام از خشت پخته و آب انباری بزرگ در کنار مسجد و جماعت خانه ساخته خود که از آب قنات ابر و مبارکه مملو می‌شد ،ترتیب داد تا مردمان از آن فایده یابند.
۲۳- آب انبار خواجه نظام الدّین:
 این آب انبار در تاریخ یزد آورده است:  "در محاذی بازار امیر سلطان، حمام و مصنعه نیکو ساز داد، تمام از خشت پخته وکاشی تراشیده . در کتاب القاب همایون بندگی حضرت اعلی خاقانی معینی ثبت کرده و از آب تفت ممنوع می کند و مردم بسیاری از آن فایده می یابند. "
۲۴- آب انبار تاج الدّین:
رئیس تاج الدّین بن غیاث الدّین سنغر" در سر کوچه حظیره چند خانه عالی ساخته و در پهلوی آن عمارت، مصنعه ای نیکو که از آب تفت پر می سازند، ترتیب داد."
۲۵- آب انبار چهره:
پس از آنکه امیر چقماق شامی در خارج از شهر آن روز، پشت دروازه مهریجرد "مهریز " واقع در بازار شاهزاده فاضل کنونی، به ساختن مجموعه امیر چقماق و آبادی محلّه دهوک سفلی همت می گماشت، کم کم شهر از این سوی گسترش یافت و برخی از نیکوکاران دست به کار ساخت بناهایی شدند. از جمله آقا یوسف حلبی مشهور به " چهره" در محلّه دهوک سفلی به سال ۸۴۶ق ، چهارخانه عالی ساخته همراه با مصنعه ای بر سر کوچه و ساباطی عالی ساخته است.
۲۶- آب انبار سیّد شمس الدّین:
جعفری در تاریخ یزد ذیل اقدامات سید شمس الدین محمد پسر سید رکن الدین در حدود سال ۷۳۰ ق، خبر از ساخت چندین آب انبار به وسیله وی می دهد: " در یک روز سی و سه طرح انداخته، از بقاع و مساجد وخوانق  و رباطات و حمامات و مصانع"
۲۷- آب انبار مدرسه باوردیه:
پس از درگذشت خواجه صدرالدین احمد ابیوردی که نامی از آب انبار او رفت، پسران وی خواجه شمس الدّین و خواجه زین العابدین علی، دست به کار ساخت مدرسه باوردیه جنب مدرسه اسکندریه شدند و در بیرون و درون مدرسه، دو آب انبار ساختند.
۲۸- آب انبار قطبیه:
 مولانا قطب الدّین ابن حاجی عماد الدّین پس از ساخت مدرسه قطبیه، در کوچه باغ کودک در جنب آن ساخت " مصنعه کبیر " را به سال ۸۰۰ ق به پایان رسانید.
۲۹- آب انبار معین الدّین اشرف:
امیر معین الدّین اشرف به سال ۷۲۶ ق مدرسه ای در کوچه حسینیان، نزدیک برج و بارو ساخت وبرابر مدرسه،  مصنعه ای عالی که با آب تفت مملو می شد، ترتیب داد.
۳۰- آب انبار مدرسه میر آخوریه:
محمود بن قاسم، امیر اخور سلطان مبارزالدّین محمّد مظفّری به سال ۷۲۹ق  همزمان با ساخت مدرسه میر آخوریه ، بر آستانه مدرسه، مسجدی نیکو همراه با باغچه و بادگیر و آب انبار عالی ساخت. سپس در پشت مدرسه ، آب جاری و بر سردر آب انبار و " صفه درگاه مدرسه القاب محمّد بن مظفر نبشته که: الموعود بالمائه السابعه"

( یزد؛ یادگار تاریخ (ج2). حسین مسرّت.تهران : یزدا، ۱۳۹۸.ص ۵۵۹ -۵۶۲).
نگارش: رباب دشتی (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).