مولانا محمّد مقیم یزدی، معروف به ملّا مقیما فرزند محمّد علی بن قاسم علی بن اسماعیل بن تاج الدّین یزدی به سال ۱۰۱۰ قمری در یزد به دنیا آمد. وی پس از کسب علوم نخستین، در محضر درس ملّا محمد تقی مجلسی در اصفهان حاضر شد و از شاگردان برجسته و طراز اوّل وی بود. محمّد مقیم از عالمان دینی و خوشنویسان سده یازدهم قمری در یزد بود و در علوم فقه و حدیث مهارت بسیار داشت و به غیر از فرزندان خود، شاگردان بسیاری را تربیت کرد. نخستین نماز جمعه در یزد به امامت وی برگزار شد و به مدت چهل سال اقامه نماز جمعه و جماعت مسجد جامع کبیر یزد را بر عهده داشت. اقامه نماز جمعه در اعقاب وی تا زمان فتحعلی شاه قاجار باقی مانده بود.
وی پس از تبحر در علوم اسلامی از جمله فقه، حدیث و تفسیر، زعامت علمی، مرجعیت دینی و صدور فتوا را در یزد بر عهده گرفت و بر کرسی تدریس تکیه زد. او مجتهدی بزرگ و در رسایی کلام وصدق گفتار زبانزد خاص و عام بود و دانشمند و مفسری بزرگ، محدثی متتبع، عابد، پرهیزکار، خوشنویس ماهر و از اکابر علمای امامیه به شمار میرفت. منابع اورا جامع فروع اصول و و مرجع رسیدگی به مشکلات مردم خواندهاند.
مولف کتاب دانشمندان یزد در ستایش او گفته است: (دینداری و پرهیزکاری اش نزد اکابر و اصاغر بسان فروغ آفتاب ظاهر و هویدا و چون آن مزین محراب عبادت به صفت علم و عمل موصوف است و به غایت تقوا و دینداری معروف )
فرزندان او به نامهای مولانا کمال الدین محسن، مولانا حسنا، مولانا محمد تقی، مولانا محمد مفیدا، مولانا مطیعا محمدا، مولانا محمد ابراهیما نیز در ردیف عالمان یزد بودند.
محمّد مقیم یزدی در زمان حیات خود آثارارزشمندی را به یادگار نهاد که برخی از آنها در کتاب جامع مفیدی اشاره شده است و برخی هم اکنون در کتابخانه های ایران وجود دارد.
از آثار ارزشمند محمّد مقیم یزدی:
اخبار الصادقین
ترجمه استبصار
ترجمه جامع الاخبار
ترجمه صلاه الجمعه
الحجه فی بیان وجوب الصلاه الجمعه
سفینه النجاه الموصله الی النعیم المقیم
وسیله النجاه الرافع للدرجات
وی سرانجام در یکشنبه ۲۷ رمضان ۱۰۸۴ قمری در گذشت. پیکرش در حوالی میدان وقت و ساعت یزد به خاک سپرده شد.
(یزد؛ یادگار تاریخ (جلد 2). حسین مسرّت. تهران: یزدا، ۱۳۹۸. ص ۲۲۵)
نگارش: رباب دشتی( کتابدار کتابخانه وزیری یزد).