قبل از پرداختن به توصیف اسباب و اثاثیه خانه، باید یادآور شوم که سبک کاملا متفاوت دیگری نیز در پنجره ها وجود دارد. یعنی سبک اُرُسی که در آن پنجره بدون قرقره بالا می رود و زمانی که باز است به وسیله ی نگه دارنده ی فلزی ثابت می ماند. همچنین وجود مشبک های بدون شیشه نیز در این مدل از پنجره ها بسیار عادی است. در زمستان بر روی پنجره های ارسی کاغذ یا پارچه ی چلوار می چسبانند. یک یا دو طرح دیگر نیز برای تزئین وجود دارد که گاه به چشم می خورند. این امکان هست که ردیفی از نقاشی های قشنگ و آشکارا هنرمندانه دورتا دور اتاق را درست در زیر تاقچه ها زینت داده و نمای تازه ای به ارازه ی دیواره ببخشند. گاه سقف را کاملا جزء به جزء با گچ بری و آینه کاری تزئین می کنند. زمانی که تزئین سقف بیش از اندازه و اغراق آمیز نباشد، نتیجه ی کار مطبوع و خوشایند است. گاه هم آینه های بسیار نامرغوب در اندازه های دوازده در شش اینچ در دیوار کار می گذارند. تقریبا در تمام اتاق ها زنگ هایی را برای محافظت از ننوی کودکان به بست های فلزی آن ها متصل می کنند.
شومینه ها نتیجه ورود سبک زندگی اروپایی اند، ولی معمولا تنها در یکی از اتاق های خانه های طبقات بالا یافت می شوند. این شومینه ها تقریبا همیشه باریک و نسبتا بلندند تا با طرح تاقچه ها همخوانی داشته باشند و آن ها را در داخل دیوار و بدون استفاده از فلز می سازند. لوازم فلزی اتاق، همچون زنگ ننوها، بست ها و چفت در و پنجره ها را با آهن سفید شده می سازند که روی آن ها به طرزی غیر عادی حکاکی شده و میخ هایی با انتهایی بسیار گرد و پهن که از همان جنس اند و از یک تا سه یا چهار اینچ دارازا دارند به وفور از سوی ایرانیان برای تزئین کارهای چوبی مورد استفاده قرار می گیرند. اسباب و اثاثیه قابل حمل یک اتاق ایرانی بسیار ساده است. در اتاق پرده خیلی استفاده نمی شود و آن مقداری هم که به کار می رود بسیار اندک است. عموما پرده ها را از گوشه ها و بدون هیچ ریسمانی آویزان می کنند. در قسمت مردانه پرده ها بیش تر برای درها به کار می روند تا پنجره ها. الگوی مطلوب پرده ها رنگ قرمز تند یا سبز سیر با یک لوزی بزرگ در وسط، شبیه نقش پارچه ی ابریشم موج دار است.
فرش ها: تنها چیز ارزشمند در یک اتاق ایرانی قالی است. در اغلب موارد قالی ها را مستقیم رو به دیوار پهن می کنند و گلیم هایی در پهنای کم تر از یک یارد را نیز در امتداد دیوارهای اتاق، معمولا در کنار دیوارهای سه طرف آن می اندازند. در موارد دیگر قالی را وسط اتاق پهن می کنند و اطراف آن نمدهای بسیار ضخیم بد ساخت می اندازند. نمدها خود رنگ اند و نقوش اندکی بر روی آن ها حک شده است. نمدها لبه های قطع شده ندارند بلکه یک تکه ساخته می شوند و به همین دلیل ترکیب نامنظمی دارند. ارزش آن ها با ارزش قالی های خوب تقریبا برابر است و اغل برای محاظت آن ها مثل قالی روی شان گلیم می اندازند. در بالای اتاق و در بالاترین نقطه نسبت به در تشکچه ای که درون آن با پنبه پُر و روی آن روکشی از نوع پارچه چیت یا کتان گل دار کشیده شده، بر روی زمین پهن می کنند و در اطراف آن یک یا دو پشتی بزرگ می گذارند. همچنین در زمستان گاه یک کرسی نیز به این لوازم اضافه می شود اما کرسی در یزد نسبت به سایر شهرهای ایران کمتر متداول است. کرسی یک چهارپایه ی بد ساخت و به بلندی تقریبا یک چهارپایه ی شیردوشی است که اندازه ی سطح مربع شکل آن به نزدیک هیجده اینچ می رسد و روی اطراف آن را به طور کامل با لحاف پنبه ای و قالیچه می پوشانند طوری که ادامه ی لحاف در پیرامون کرسی بر روی زمین قرار می گیرد. در زیر کرسی یک منقل آهنی با زغال روشن قرار دارد و افراد خانواده پاهای خود را به زیر پوشش گرم آن فرو می برند و دور کرسی روی زمین می نشینند. با این حال کرسی، معمولا جز طی سردترین هفته های زمستان در اتاق برپا نمی شود. در طول ایام باقی مانده ی زمستان اغلب منقل کرسی را در یک سینی مسی بزرگ یا برای گرم کردن اتاق یا برای گرم نگه داشتن قوری چای و استعمال تریاک در میان اتاق می گذارند. تمام وسایل آهنی و مسی، نظیر این سینی ها و منقل ها را در ایران به دقت با قلع سفید می کنند.
میزها و صندلی ها: میزها در یزد به زمخت ترین شکل ساخته می شوند اما پایه های میز خوش تراشند. سطح کار درودگران یزد از خراطان آن بسیار پایین تر است. خراطان از نجارها کاملا متمایزند و کارهای بسیار خوبی را در ساده ترین نوع با حرکت دست بر روی چوب و تراش و قوس دادن به آن، تولید می کنند. از طرف دیگر، نجار از پس ساخت یک قفسه صاف و مرتب هم برنمی آید. او هرگز قطعات چوب را به طور دقیق و منظم در هم جفت نمی کند و درزها و شکاف های ناشی از بی دقتی کار خود را با فروکردن مقادیر زیاد گِل در آن ها می پوشاند. بسیاری از یزدی ها از میزهای کوچک با ابعاد حدودا دو در سه پا، و ارتفاع نزدیک به دوازده اینچ استفاده می کنند. این نوع میزها فقط برای گزاردن لوازم چای به کار می روند. اما چای عموما در زیر یک میز بلند دیگر که در گوشه ی اتاق قرار دارد درست می شود. این میزها نسبتا بزرگند و ابعادشان از چهار در دو پا کمتر نیست. بلندی آن ها به بلندی بوفه ای خانه های انگلستان است و لبه های کج و ناهموار یا دندان موشی دارند و به شکل تخته ی بریده شده از تنه درخت هستند، طوری که به طرح خام و ناتمام یک میز توالت شباهت پیدا می کنند. این میزها را هم در داخل و هم در خارج از اتاق ها بسته به خواست افراد خانواده قرار می دهند.کسانی که مایلند سبک زندگیشان تمام و کمال اروپایی باشد گاه یک میز بزرگ تر از همان نوع را با چند صندلی چوبی به طور دائم در اتاق می گذارند. این میز و صندلی ها را از بمبئی وارد می کنند. صندلی های تاشو با نشیمن گاه های ساخته شده از بامبو نیز وجود داردکه فکر می کنم آن ها را از اصفهان می آورند و کمتر گفته شده که بهتر باشند. روی این نوع میزها را همواره با یک پارچه ی سید که مد روزترین حوله حمام ترکی است می پوشانند.
اشیای کوچک: این صندلی ها و میزهای بزرگ جزء اثاثیه واقعی ایرانی نیستند هرچند که میزهای چای دائما به جلو و عقب کشیده می شوند و مثل وسایل ثابت اتاق در یک جای مشخص برقرار نمی مانند. بنابراین اتاق ظاهر پراثاثی ندارد. علاوه بر آن هایی که ذکر شد تعدادی دیگر از وسایل اتاق ها روی تاقچه چیده می شوند. روی یکی از تاقچه های اتاق می توان یک جفت لاله دید. لاله یک شمعداد حباب دار دارای پیچ و خم است و فکر می کنم که در اروپا ساخته می شود. شمع ها نیز وارداتی اند. از آن جا که در ایران خانه ها یک ساختمان واحد نبوده بلکه شامل مجموعه ای از ساختمان های فرعی در پیرامون خانه ی اصلی است تمام شمع ها می باید به دقت در برابر باد محافظت شوند. روی تاقچه ی دیگر یک چراغ یافت می شود که آن هم از مصنوعات اروپایی است. چراغ های ایرانی مرکب از یک نعلبکی ساده مملو از روغن گیاهی به همراه یک فتیله شناور در آن زمانی که نور زیادی مورد احتیاج نباشد به وفور در اطراف خانه استفاده می شود. اما اشکال آن ها در این است که سطح گچی دیوارها را سیاه می کنند. در مورد چراغ های وارداتی نکته ی جالب این است که گرچه چراغ ها مورد استفاده با پایه و حباب های شیشه ای سفید و آبی یدکی آن ها از ارزان ترین نوعند، اما با این وجود به نظر نمی رسد چراغ های پایه کوتاه که می توانند آن ها را به بهایی بی نهایت اندک وارد کشور کنند، متداول و رایج شوند. روی تاقچه ی سوم به طور حتم یک قلیان ایرانی قرار دارد. قلیان یک چُپُق بسیار پرطول و تفصیل است و در چند تکه ساخته و فروخته می شود. به نظر من تُنگ هی بزرگ قلیان با وجود آن که گاه از شیشه ساخته می شوند و همچنین سرقلیان های چینی وارداتیند.
اشیای تزئینی: گاه میتوان روی تاقچه ها یک جفت گلدان اروپایی دید. الگوی طرح های این گلدان ها در یزد تقریبا همیشه فرد ایستاده ای است که دست خود را با ساغری بالا آورده است. گاه نیز میتوان نقاشی های رنگ روغنی اروپایی ارزان قیمتی را دید که معمولا از چهره ی بانوان است. این تابلوها را به صورت دوتایی می خرند و می توان دو تابل وشبیه به هم را در کنار هم مشاهده کرد. از دیگر واردات اروپایی که یزدی ها خیلی شیفته آنند، آینه است. آینه ها مستیل شکل و در قالب هایی به رنگ لاک الکل یا آب طلا داده شده قرار دارند. همچنین احتمال دارد که گلاب پاش های شیشه ای لوله دراز حاوی گلاب را نیز روی تاقچه ها دید. در قسمت زنانه گه گاه یک یخ دان بزرگ چوبی برای رخت و لباس وجود دارد که روی آن با ورقه های طلا و نقره بسیار بدقواره ای تزئین شده است. در قسمت مردانه ی خانه، ممکن است گاه روی تاقچه ها پارچه ی مخملی بیندازند. همچنین زنان بی اندازه عاشق جعبه های زلم زیمبوهای تزئینی اند.
 (سفرنامه یزد/ ناپیر مالکوم، ترجمه دکتر علی محمد طرفداری. یزد: انتشارات مهر پادین، 1394.ص 40-45).
نگارش: الهه شهبازی (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).