کتاب فرهنگ عامه کُرخُنگان ، تلاشی در جهت بازشناسی و مستند سازی جنبه های آشکار و پنهان پهنه فرهنگی و تاریخی از روستای کرخنگان است. روستای کرخنگان ، به عنوان بزرگترین روستای بخش مروست، شهرستان خاتم از قدمت و پیشینه بسیار بالایی برخوردار است. به طوری که آثار تاریخی ، فرهنگی و طبیعی موجود در این منطقه، خود دلیلی بر این مدعا می باشد.
فرهنگ عامه کُرخُنگان/ اکبر رنجبر. یزد: آرتاکاوا، 1399.
فرهنگ ، از مولفه های مهم و اساسی توسعه و پیشرفت هر جامعه ای است و توسعه جامعه در بعدهای مختلف سیاسی ، اقتصادی و ... با توسعه فرهنگی معنا پیدا می کند.
نقش ممتاز فرهنگ در توسعه جوامع بشری غیر قابل انکار است و بدون تردید جایگاه آن به عنوان زیربنا و زمینه ساز توسعه پایدار در حیات اجتماع بشری قابل تامل است. داشتن کشور و جامعه ای قدرتمند و پیشرفته در گرو داشتن فرهنگی بهتر و کارآمدتر است.
در فرایند پیچیده جهانی شدن و بیمناکی از یکسان گشتن فرهنگ ها و هویت ها ، پرداختن به فرهنگ های محلی از اهمیت بزرگی برخوردار است. اگر واکاوی و بازشناسی فرهنگ عامه به شکلی از خودآگاهی فرهنگی منتهی گردد می توان به بقا و ارتقا فرهنگی در هر منطقه ای امید بست اما در نسیان فرهنگی امکان هر رخداد ناخودآگاه و ناخوشایندی وجود دارد. منطقه کرخنگان علاوه بر جاذبه های منحصر به فرد طبیعی از عمق تاریخی و هویتی قابل تامل نیز برخوردار است. وجود بازمانده هایی از آثار تاریخی کهن، هر نوع پژوهش و کنکاشی را در این منطقه جذاب و قابل استفاده ساخته است.
روستای کرخنگان، از یک فرهنگ بومی و بکر برخوردار است و آداب و رسوم مردم این سامان در زمینه های مختلف از جذابیت و گیرایی بسیار بالایی برخوردار است. استقرار عشایر و زندگی عشایری در این منطقه و واقع شدن این منطقه در نقطه تلاقی استان های یزد، کرمان و فارس ، فرهنگ این منطقه را از فرهنگ دیگر مناطق استان یزد متمایز نموده است.
از طرفی، با از بین رفتن کهنسالان و پیران منطقه که در واقع گنجینه ای از فرهنگ بومی و محلی هستند ، این فرهنگ با زیان های زیادی مواجه می شود ؛ که در این زمینه باید فرصت را مغتنم شمرد و با کمک گرفتن از پیران و سالخوردگان که منبع خوبی برای بیان فرهنگ شفاهی به حساب می آیند و گردآوری و تدوین این خرده فرهنگ ، سندی ماندگار را به ثبت رساند.
در کتاب «فرهنگ عامه کُرخُنگان» به موضوعات زیر پرداخته شده است:
فصل اول: موقعیت جغرافیایی روستای کرخنگان
فصل دوم: سابقه تاریخی
فصل سوم: تحولات جمعیتی
فصل چهارم: اقتصاد
فصل پنجم: مسکن
فصل ششم: تاسیسات عمومی
فصل هفتم: مشاغل
فصل هشتم: پوشاک
فصل نهم: غذاها
فصل دهم: طب
فصل یازدهم : قشربندی و گروه های اجتماعی
فصل دوازدهم: نهادهای حکومتی
فصل سیزدهم: وسایل نقلیه
فصل چهاردهم: نهادهای ارتباطی
فصل پانزدهم: نهادها و تاسیسات جنگی و دفاعی
فصل شانزدهم: زبان و گویش
فصل هفدهم: دین و مذهب
فصل هجدهم: آداب و رسوم
فصل نوزدهم: دانش عامیانه
فصل بیستم: ادبیات شفاهی
فصل بیست و یکم: خانواده
فصل بیست و دوم: گذراندن اوقات فراغت
فصل بیست و سوم: هنر و معماری
فصل بیست و چهارم: تعلیم و تربیت
فصل بیست و پنجم: نهادهای تعاونی
فصل بیست و ششم: مفاخر و مشاهیر کرخنگان
فصل بست و هفتم: جمع بندی و ارائه راهکارها
نگارش: مریم تجملیان (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).
