در فارسنامه آمده كه جامه هاي ديبا و مشطي و فرخ و مانند اين نيكو كنند و از آنچه همه گوسفندان ايشان بز باشند و پوست آن قوي بود.
لطفعلي بيك، نيز در آتشكده آذر نوشته كه شغل نساجي در يزد شيوع دارد و الحق در آن باب صاحب تصرفند و اكثر ملبوس آنجا به ولايات ايران مي برند.
ژوزف باربارو كه به سال ۱۴۷۴ مسيحي به يزد رفته، نوشته : يزد از شهر هاي صنعتي است و انواع و اقسام كالاهاي ابريشمي و فاسداني [فاستوني] اعلا در آنجا بافته مي شود، تا به جائي كه لرد كرزن چون به يزد رفته، از ۱۸۰۰ دستگاه ابريشم بافي ياد مي كند.
استادان نساجي يزدي، هميشه معروف زمان خود بوده اند، يكي از آنها غياث الدين، معروف به خواجه غياث نقشبند است، به حدي در كار خود استاد و مهارتي بسزا در بافتن پارچه ابريشمي داشته كه از كارهاي او شاه عباس، براي پادشاهان ديار فرنگ به هديه مي فرستاد.
و در منتظم ناصري و تاريخ مفيدي است كه يك خواجه غياث هم زمان شاهرخ ميرزا در يزد بوده، به امر شاهرخ، پرده كعبه را در يزد تهيه كرد و به هرات بردند و از آنجا به مكه و با احترام عجيبي به كعبه آويختند. معلوم است كه خواجه غياث دو تا مي باشد يكي در زمان شاهرخ و ديگري در زمان شاه عبّاس مي زيسته است.
امروز هشت تكه از دست بافت هاي خواجه غياث در زمان شاه عباس در موزه ها ي فرنگ و اروپا محفوظ مانده است.
دكتر فيلكس اگرما كه در خصوص صنايع نسّاجي دورة صفويه، مطالعات عميقي دارد، مي گويد كه اين نوع صنعت، غياث الدّين در ايران بي نظير بود و كسي به پاي او نرسيد، وي شعر هم مي سروده و از ارباب فضل و دانش بوده است، از اوست:
بيچاره كسي كه شهر يزدش وطن است
بيچاره تر آن كه نقشبنديش فن است
زين هر دو بتر كسي كه اهل سخن است
ناچار كسي كه هر سه دارد چو من است
معروف است كه خواجه غياث الدين، زربفتي، را كه نقش درخت هايي داشته، و عكس خرسي نيز در آن بوده، به نزد شاه عباس مي برد، ابو قرداش نامي كه از درباريان بوده است، از مشاهده پارچه به وصف و تعريف نقشة خرس مي پردازد، غياث الدين اين بيت را بديهه مي سرايد :
خواجه در خرس، ميش مي بيند
هر كسي نقش خويش مي بيند
پرفسور يب آمريكایي، چند سال قبل، حدود ۱۳۴۹ قمري به يزد آمد، در محضر دانايان و ارباب اطلاع يزد، نقل از صنعت نساجي يزد و مهارت خواجه غياث الدين كرد و گفت : زري سه رويي در موزه فرهنگ از او الان باقي است.
در مجله يادگار، به قلم عبّاس اقبال، سال دوم شماره اول، در نامه اي، شاه طهماست صفوي دستور مي دهد كه تدارك لباس براي لشكرشاه همايون هندي كه به ايران مي آمد، بنمايند، دستور داده است اطلس يزدي بدوزند.
( روحانی فرهنگدوست: یادمان شادوران وزیری یزدی/ حسین مسرت. یزد: اندیشمندان،۱۳۸۹. ص۱۹۸ – ۱۹۹).
نگارش: رباب دشتی (مسئول امور موزه وزیری یزد).