فرهنگ نامه هرات: جلوه گاه قلعه و قنات و باغ در استان یزد/ سعید دهقان مروست. تهران: حایر، 1399.
هرات نیز مانند هر منطقه جغرافیایی دیگر در بردارنده عناصر فرهنگی گوناگون می باشد که جنبه های آن در چندین بخش به نمایش گذاشته می شوند. ویژگیهای منطقه ای هرات در ابعاد طبیعی، جغرافیایی، تاریخی در کتاب پیش روی مفهوم سازی شده اند. زندگی اجتماعی مردم این قلمرو در زمینه های گوناگون مانند ساختار قومی، تغییرات اجتماعی-سیاسی، تحول رسانه ای، مهاجرپذیری، تغییرات اجتماعی، قشربندی اجتماعی و ساز و کارهای نهادهای سنتی در چشم انداز قرار دارند. جلوه های گوناگون زندگی سنتی در بخشهای جداگانه ای تحت عناوین واحدهای زراعی سنتی منطقه هرات، فولکلور زراعی، فولکلور دامی، مشاغل و حرفه های سنتی، ابزارها و وسایل خانگی در گذشته و ساز و کارهای گذران زندگی به تصویر کشیده شده اند، جلوه هایی که حاکی از تلاشها و چالشهای پیش روی ساکنین این بخش از ایران عزیز می باشد. بخش معماری سنتی هرات ما را با انواع بناها از نظر کارکردی، هنرهای وابسته به معماری و تقسیم کار در معماری سنتی هرات آشنا می سازد. بخش زمان و مکان جلوه های مادی، فلسفی و ساخت و ساز سنتی هرات را در بر می گیرد. این بخش مکانهای زیستی، قلعه ها، فضاهای شغلی و اجتماعی-اقتصادی، قلمروهای تفریحی- زیارتی، حسینیه ها، مسجدها و جلوه های گوناگون زمانی را بازگو می کند. ادبیات شفاهی هرات نیز بخشی از کتاب را به خود اختصاص داده است که در آن ضرب المثلها، شعرهای عامیانه، شرمه خوانی یا فال کوزه، گویش هراتی و... بازتابی گسترده دارند. در بخش بازتاب ویژگیهای اعتقادی در فرهنگ عامه مردم هرات جنبه های گوناگون میهمان نوازی، همکاری و همیاری، بهت زدگی و ناباوری، تمسک به مقدسات جهت برآورده شدن آرزوها، اعتقادات مذهبی، تقدیرگرایی، اعتقاد به چشم زخم، اعتقاد به خلق الساعه و...مورد مطالعه قرار می گیرند. همچنین باورهای عامیانه نیز در ادامه این فصل نکات اعتقادی و رفتاری گوناگونی را به نمایش می گذارد. فصل بازیها و سرگرمیهای سنتی هرات به بازیها و سرگرمیهای متنوع ساکنین این دیار نظر انداخته و تک تک آنها را معرفی می نماید.
علاوه بر مطالب ذکر شده در بالا، آداب ماه رمضان، غذاهای سنتی، زایمان سنتی، عزاداری مذهبی، تعزیه، نذورات و خیرات، ازدواج و مراحل یازده گانه آن نیز در این کتاب با جزئیات کامل مورد توجه قرا ر گرفته اند.
نگارش: مژگان روحانی (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).