به عقیده عامه مردم یزد این مکان، مقبره امامزاده سهل بن علی است و از این رو کرامات زیادی را به او نسبت داده و احترام بسیاری برای او قائلند. چنان که در سطور بالا ذکر گردید به عقیده عبدالحسین آیتی صاحب آتشکده یزدان، این بنا احتمالا مقبره سهل بن علی مشتهر به سلمان خراسانی است که سمت حکومت سرزمین یزد را در عصر عباسیان عهده دار بوده است. این استدلال بسیار ضعیف و غیرمستند است، زیرا اسلوب معماری بنا و ضخامت جداره های آن، نشانگر این است که این بقعه متعلق به بقاع سده هشتم هجری است و ظاهرا یکی از مدارسی بوده است که مورخان محلی یزد در سده نهم هجری از آنها سخن به میان آورده اند و ما اکنون نمی توانیم مشخصات مذکور در آن تواریخ را با بنای حاضر تطبیق کنیم، زیرا طبق عادت مرسوم آن دوران، بانی مدرسه را در آن دفن می کردند و بیشتر این نوع مدارس در ادوار بعد به زیارتگاه مبدل گردیده است. ضمن آنکه نمی توان از ذکر حدس و گمان دیگری که احتمالا قریب به واقع نیز می تواند باشد، صرف نظر نمود و آن عبارت است از این که این بقعه مدفن شیخ الاسلام سعید جمال الاسلام محمدبن محمد مهریزد است که از عرفای نامدار یزد در قرن پنجم هجری قمری بوده است و از تحقیق و تفصیلی که در تعلیقات جامع مفیدی آمده است، چنین مستفاد می گردد که رشیدالدین ابوالفضل میبدی صاحب تفسیر ارزشمند کشف الاسرار و عده الابرار، از احفاد اوست. صاحب جامع مفیدی در خصوص بقعه و گنبد محل دفن شیخ الاسلام جمال الاسلام محمدبن احمدبن مهریزد چنین تصریح می کند."و در شهور سنه ثمانین و اربعمائه از صحبت اهل دنیا ملول گشته به مقام حور مقصورات فی الخیام خرامید و در مقابل مصلی کبوترخانه خان مدفون گشت و مرتضی امجد مولانا شهاب الدین محمد که از جمله احفاد جناب و سرآمد فضای زمان خود بود، در سنه ی اربع و ثمانین و سبعمائه به سر قبر جد بزرگوار خود، مقبره ای در غایت تکلف، مشتمل بر چهار صفه و طنبی طرح انداخته، به اتمام آن موفق گشت و پنجره های آهنین بر طریق گشاده و نهر آب صواب در میان مدرسه جاری نمود و ساباطی رفیع منقش بردرگاه ساخته، قصیده سید حسن متکلم را بر کتابه ثبت نمود و مطلع قصیده این است: نظم: سلام کالطاف آله الممجد".
مطالب مذکور در جامع مفیدی، حکایت از آن دارد که آرامگاه جمال الاسلام در عصر صفویه در نزد مردمان آن عصر شناخته شده بود و محل بنای آن مشخص و معلوم بوده است. این بنای عظیمی که در 784 هجری قمری مقابل مصلی احداث گردیده، کدامین بنا بوده و آیا تا کنون باقی مانده است؟
یگانه بنای معظم مدرسه مانند موجود در مقابل مصلی، که آثار سده هشتم هجری است و مقبره ای در آن قرار دارد، همین گنبد سهل بن علی است که در ضلع جنوب شرقی مصلی واقع شده و احتمال قریب به یقین آرامگاه شیخ الاسلام جمال الاسلام فرسوده است.اگر این بنای قدیمی عظیم، مقبره شیخ الاسلام و گنبد سهل بن علی نیست، چرا در متون محلی یزد اشاره ای به آن نشده و چگونه ممکن است که مورخان یزد، از ذکر نام و نشان چنین بقعه معظمی غفلت ورزیده باشند.
نخستین بار جعفری، مولف تاریخ یزد ذکری از شیخ جمال الاسلام به میان آورده است. بر اساس این گزارش، شیخ الاسلام در 480 هق وفات یافت و یکی از احفاد وی، به نام مولانا غیاث الدین علی منشی، از اعاظم و بزرگان خطه یزد در عصر مظفر در 784هق مقبره او را مرمت نمود و بناهای جدیدی همچون خانقاه و ساباطی به آن اضافه کرد و نهر آبی در خانقاه ساخت. صاحب جامع مفیدی از این بنای معظم و گنبد رفیع که مدفن شیخ الاسلام بوده، مطالبی نقل کرده و در دو مورد که به مصلی اشاره دارد، در باب مزار شیخ الاسلام چنین نوشته است: "و نیز خواجه شمس الدین محمد تازیکو در برابر مزار منور شیخ جمال الاسلام، عمارتی ساخته موسوم نمود به مصلی و به جهت امتداد ایام خراب گشته بود". و در جای دیگر در ذیل احوال میرزا اسحاق بیک چنین تصریح گردیده است: "نخست به تعمیر مصلی کبوترخان مقابل مزار منور سلطان العارفین شیخ جمال الاسلام که از جمله مستحدثات خواجه شمس الدین محمد تازیکو بود و به سبب امتداد ایام خراب و بایر گشته بود، پیشنهاد همت ساخته... طرح عمارت انداخت".
(گردشگری مذهبی در یزد: امامزادهها و بقاع یزد/ سیدعلی اکبر خدایی، سیدمحمد طباطبایی بافقی، فاطمه اسلامی، مژگان ملک زاده بافقی. یزد: ناقوس فرهنگ، 1392. ص ۲۱۳-۲۱۸).
نگارش: مژگان روحانی(کتابدار کتابخانه وزيری یزد).