نامي ترين فرد خاندان سادات عریضی در ايران، ابوجعفرمحمدبن علي بن عبيدالله بن احمدبن علي بن امام جعفر صادق(ع) (در گذشته۴۲۷ ق) است كه در كتاب هاي تاريخي يزد به «امام زاده جعفر(ع)» موسوم گشته و آرامگاه او سده هاست كه زيارتگاه دوستداران خاندان پيامبر (ص) در يزد بوده و گنبد و بارگاهي باشكوه دارد.
درباره سفر ايشان به يزد، كتاب هاي تاريخ يزد، سخنان گوناگوني دارند. اما آنچه روشن است، اينكه : گويا وي در اواخر سدة چهارم قمري از راه بغداد و براي فرار از دست فرمانروايان ضد شيعي آن ديار، در لباس درويشان و گمنامان راهي كوير مركزي ايران شد و در شهر يزد، در كارگاه آهنگري به كار مشغول گرديد. تا اينكه امير اوجش، حاكم يزد بر اثر روياي صادقه پي به وجود ايشان در يزد مي برد و بر مراتبش مي افزايد و دختر خود را به پيوند او در مي آورد. از آن زمان وي در يزد ساكن شد و فرزنداني از خود به يادگار نهاد.
دستاور اين پيوند، سه پسر و شايد چند دختر بودند. كه بنابر نوشتة كتاب هاي تاريخي به نام هاي محمد، عبيدالله و علي بوده اند. كه فرزنداني از اين سه تن، جزء بزرگان و مشاهير ايران و يزد هستند و برخي در اين ديار آرميده اند و از آن پس، هزاران تن از اين نسل، در اين ديار پراكنده گشته اند. (نك : شيرسليميان : 28-21)
شرح نسب اين خاندان در دو كتاب مشهور جمال الدين احمد بن عنبه (ابن عنبه) ؛ به نام هاي : الفضول الفخريه و عمده الطالب في نساب آل ابوطالب به قرار زير آمده است :
علّي بن جعفر العريضي كه از علماي روزگار خود بود و تا زمان امام محمّدهادي(ع) زندگي مي كرد. داراي چهار پسر به نام هاي محمد، احمد شعراني، حسن و جعفر الاصغر بودند. فرزندان محمّد، حسن، جعفر در سرزمين هاي ديگر اسلامي پراكنده گشتند و در اين جا تنها به نسل احمد شعراني، ساكن در ايران، اشاره مي شود كه داراي فرزنداني چند به نام هاي محمد، حسين و عبيدالله بود. از نسل حسين، فرزنداني بوجود آمد كه در ابرقو ساكن هستند. از نسل عبيدالله بن احمد مي توان به افراد زير اشاره كرد : 
محسن بن علي بن محمد بن عبيدالله، كه او را دو پسر بود : ابوالقاسم عبدالمطلب و ابوالعشاير، اسماعيل كه هر دو نسل در يزد ساكن بودند و از نسل عبدالمطلّب، جلال الدّين حسين مشهور به جلال عضد، شاعر نامي يزد در سده هشتم قمري است كه وي فرزند سيدعضديزدي از وزراي آل مظفر بوده است. 
و باز از نسل عبيدالله، مي توان به سيد جليل، النقيب القاضي شمس الدين محمدبن سيدجليل سيدركن الدين محمّدبن قوام الدين محمدبن النقيب. "نظام بن ‍بن محمد شرفشاه بن ابي العمالي عربشاه بن" ابن محمّدبن ابي طيب زيدبن ابن محمّد حسن بن احمد عبيدالله(فصول الفخريه : ۱۴۸-۱۴۷) مشهور به سيدشمس الدين، صاحب مدرسه (بقعه) سيدشمس الدين در برزن چهارمنار يزد و پدرش سيّدركن الدين محمّد، صاحب موقوفات ركنيّه در يزد، مانند : مدرسه، بيت الادويه، دارالشفا، وقت السّاعه و . . . ياد كرد. وي در همان مدرسه ركنيه به خاك سپرده شد و هنوز بسياري از موقوفات وي عليرغم گذشت سده ها و تصرفات غيرقانوني پابرجاست. اين دانشمند در سدة هشتم، دارالعلمي در يزد بنيان نهاد و دانشمندان بزرگي را از گوشه و كنار ايران در يزد گردآورد.
ديگر افراد نامي اين خاندان عبارتند از :
1-فخرالدين ابوجعفر محمدبن عبيدالله بن محمّد العلوي الحسيني العريضي (درگذشته ۵۱۵ ق) مدفون در فهرج يزد(يادگارهاي يزد ؛ ج ۲ : ۹۱۲  )
2-كمال الدين ابوجعفر، احمدبن ابي الحسن محمّد بن علي بن محمدبن علي بن عبيدالله محمد العلوي الحسيني العريضي(درگذشته ۵۷۷ق) مدفون در مسجد زين الدين آقا واقع در كوچه حسيينيان يزد. (يادگارهاي يزد ،ج ۲: ۲۶۰-۲۵۹)
3-سيدتاج الدين جعفر، مشهور به «سيد پنهان» كه زيارتگاهي منسوب بدو در شهر يزد وجود دارد. (يادگارهاي يزد ،ج ۲ : ۳۲۸-۳۲۷) وي از نزديكان فرزندان محمدبن [علي بن] عبيدالله عريضي (يعني امامزاده جعفر يزد) است كه كراماتي از او نقل شده و در سال ۶۰۰ق در گذشته است.(تاريخ يزد، جعفري، ص ۱۳۰-۱۲۹) كه از سده نهم به بعد اين مزار را به سيّد پنهان مي شناخته اند . (جامع مفيدي، ج۳ : ۵۴۲-۵۳۹)
4-سادات قل هوالله
بنابر نوشته صاحبان تاريخ يزد و تاريخ جديد يزد، مزاري در بيرون شهر يزد، نزديك باغ كمال كاشي به نام «گنبد هشت» در سده نهم قمري به نام «سادات قل هو اللّهي» وجود داشته است كه سادات خفته در آن، سادات عريضي بوده اند .(تاريخ يزد :۱۷۶-۴۶/ تاريخ يزد : ۱۲۸-۱۲۷) جعفری، بناي گنبد آن را مربوط به ششصد سال پيش از نگارش كتاب خود مي داند (يعني حدود ۳۰۰ق) و اين مكان تا سده ۱۱ ق يعني زمان نگارش جامع مفيدي هم برپا بوده است.(جامع مفيدي ج ۳: ۵۴۱)اما آنچه امروز در شهر يزد و در پشت مسجد جامع كبير به نام «سادات قل هواللّهي» ناميده مي شودو لوحه اي پارچه اي به نام امامزاده علي بن جعفر بر آن نصب شده، پيوستگي با آنچه پيشتر اشاره شد، ندارد.
عبدالحسين آيتي، بناي زرنديون در برزن مريم آباد يزد را كه سيدناصرالدين در آن دفن است، از نزديكان ابوجعفر عريضي مي داند. اما سندي نداده است.(آيتي : ۲۱۴)
5-عمادالدين عربشاه يزدي
وي كتاب مونس العشّاق اثر شيخ شهاب الدين سهروردي، معروف به شيخ اشراق را به نظم كشيده و در سده هشتم قمري مي زيسته است.
6-سادات عريضي نائين
از اين سلسله برخي در نائين،اصفهان و برخي در يزد، زندگي كرده اند كه بنا به تصريح عبدالحجّه بلاغي، سرسلسلة سادات عريضي نائين، فردي به نام علي بن عبيدالله بن احمد شعراني بن ابوالحسن علي عريضي است كه بارگاهي به نام «سلطان سيدعلي » در نائين بدو منسوب است. (تاريخ نائين ، ج۱ :۸۲ -۱۲۳ -۷۹-۱۲۲) اما ايرج افشار مي نويسد :«فردي كه مسلما از اين سادات از يزد به نایين هجرت كرد و شاخه سادات عريضي را در آن شهر تشكيل داد، سيّد قوام الدين است (تاريخ نائين، ج ۱: ۸۱) كه بنا بر ضبط عمدة الطالب و نيز الفصول الفخريه،پسر نقيب نظام الدين محمد حسيني است. قوام الدّين ، صاحب دو پسر بود . يكي به نام سيدركن الدين حسيني (مؤلف تاريخ نایين، سيد ركن الدين را فرزند نظام الدين دانسته كه درست نيست. او خود را فرزند قوام الدين بر شمرده است. جامع الخيرات :۳) يعني كسي كه موقوفات و آثار خير كثير در يزد ايجاد كرد . . . ديگري جلال الدين احمد نام داشت كه از زعماي سادات نایين بود و شاخه عريضي نابين از احفاد اويند». (يادگارهاي يزد ، ج ۲ : ۳۰۵)
سلسله سادات عريضي يزد تا عصر صفوي بنا بر نوشته محمد مفيد مستوفي بافقي به قرار زير است :
1-سيداميرصفي الدين محمد
وي از بزرگان بخشنده يزد بود كه همواره ثروتش را براي نيازمندان به كار مي برد.(جامع مفيدي ۳ : ۷۰۱)
2-سيداميروجيه الدين فضل الله
فرزند سيد اميرصفي الدين از بزرگان سادات يزد. (جامع مفيدي۳ : ۱۰۷)
 3 -ميرزا رفيع الدين محمّد
فرزند وجيه الدين فضل الله از معارف و اعيان يزد. (جامع مفيدي 3 : ۱۰۹-۱۰۷)
4-ميرزا محمدغني
 از ارباب دانش و بينش و يكي از خوشنويسان عصر صفوي در يزد. وي فرزند ميرزا رفيع الدين محمد حسيني بود و استعدادي شگرف در تحصيل دانش داشت.(جامع مفيدي 3 : ۱۱۰-۱۰۹)
5-اميرمحمدجعفر مفتي
«وي فرزند اميروجيه الدين بود و به قضاوت و صدور فتوا اشتغال داشت. او مردي دانشمند، صاحب رأي و داراي فضايل و كمالات بسيار بود. (بارگاه آفتاب : ۲۹)
6-سيد معين الدين اشرف بن سيدشرف الدين حسين عريضي(اميرمعين الدين اشرف) 
وي داماد سيد شمس الدين محمد بود و آثاري نيك از جمله مسجدجامع سر ريگ، مسجد جامع سرآب نو در محله شيخداد از او بر جا بود كه در زمان نگارش جامع مفيدي از بين رفته بود.(جامع مفيدي ۳ : ۵۶)
 7 -اميرركن الدين شاه حسن
فرزند اميرمعين الدين اشرف. وي وزير اعظم شاه شجاع مظفري بود.(جامع مفيدي ۳ :۵۶۰)
9 و 8- اميرشرف الدين حسين و امير كمال الدين شاه علي. ديگر فرزندان امير معين الدّين اشرف بودند.(جامع مفيدي ۲ : ۵۶۰)
ديگر سادات عريضي بنا بر ضبط كتاب بارگاه آفتاب:
1-محسن بن علي بن محمد
تنها در كتب انساب نامي از او برده شده است.
2-نوح بن محسن 
نام وي نيز در تواريخ آمده است.
3- نظام الدين علي 
او در علم ستاره شناسي تبحر داشت.
4-سيد قطب الدين مجتبي
وي استاد عالم بزرگ ، قاضي مروزي بود (بارگاه آفتاب : ۳۰)
 تعدادي ديگر از آرامگاههاي سادات در يزد وجود دارد كه بنابر پژوهش آقاي سيدمحمد حيدري، جز سادات عريضي يزد هستند :
1-سيد فتح الدين رضا
وي صاحب بارگاهي باشكوه در محله اي به همين نام در يزد است
2-سيدشمس الدين
 آرامگاه و زيارتگاه وي در روستاي بنادك سادات يزد قرار دارد و گويا او از اين سلسله است و برخي سادات اين روستا نسبت خود را به او مي رسانند. 
3-سيد قوام الدين 
مزار وي در شهر يزد از زيارتگاه هاي مهم است.
4-سيّد نظام الدين
اين زيارتگاه نيز در يزد قرار دارد و مورد مراجعة عامّة مردم .
5-امامزاده جلال الدين حسن
اين زيارتگاه در برزن چهارمنار يزد قرار دارد و به شاه جلال الدين هم شهره است.
 دو فرد مشهور ديگر خاندان عريضي يزد. يكي ميرزا سيدمحمّد وزيراست كه خاندان وزيری يزد منسوب بدو هستند. (يادگارهاي يزد ۲ : ۲۹۰) وي بنابر قولي، باني آب انبار وزير در يزد است. و ديگري سيدمرتضي موسوي عريضي،(زنده ۱۱۹۷ ق)  بانی مسجد وزير  است.

(روحانی فرهنگدوست: یادمان شادروان وزیری یزد/ حسین مسرت. یزد: اندیشمندان، 1389، ص. 25 - ۳۰).
نگارش: رباب دشتی (مسئول امور موزه کتابخانه وزیری).