فن ساخت : دست ساز
شماره اموال: ۱-۱-۴۱
با توجه به اینکه بازار مشهور زنجیرسازان در کنار میدان قلعه یعنی در جنب اولین قلعه احداثی اردکان وجود داشته مشخص می‌شود که در همان سال‌های اولیه احداث اردکان این صنعت نیز رواج یافته و در دوران صفویه به اوج خود رسیده است وتا سال ۱۳۳۶ قمری از رونق به سزایی برخوردار بوده  و به بازار زنجير سازان مشهور بوده است. زنجيرهاي ساخت اردكان به اكثر نقاط كشور صادر مي شده و از ارزش اقتصادي خوبي برخوردار بوده است. صاحب كتاب مرآت البلدان در سال ۱۲۹۴ قمري در اين مورد مي‌نويسد: "اردكان قصبه معتبري است از توابع يزد در دو منزلي آن به راه اصفهان آب و هوايش خوب و مردمش خالي از صنعت نيستند بعضي آلات و ادوات از آهن مي سازند كه قابل توصيف است"
طرز ساخت  این زنجیر ابتدا مفتول ۳ میلی متری را در کوره گذاشته تاب می‌دادند و سپس با چکش کوچک آن را به صورت مستطیل۱×۲ میلی متر در آورده سپس با تیزبر و چکش به اندازه مورد دلخواه به صورتی که دو سر آن ها کنیک باشد تقسیم می‌کنند و دو سر آن را خم می‌کنند دوباره در کوره قرار داده آن را تاب می‌دهند تا انعطاف‌پذیری آن زیاد شود، سپس با زنجیر و سندان کوچک مخصوص دانه‌ها را خم کرده به صورت دانه‌های زنجیر با یک سر باز در می‌آورند و دوباره در کوره آتش آن را تاب می‌دهند و پس از سرد شدن کار اصلی شروع می‌شود، این قسمت سخت‌ترین و حساس‌ترین قسمت کار است که فقط اشخاص ماهر از عهده انجام آن بر می‌آمدند به علت همین حساسیت است که ۵۰ سال گذشته هیچ زنجیرسازی نتوانست چنین کاری را انجام دهد.
نحوه کار به این صورت بود که دانه‌های کوچک زنجیر را یکی یکی در داخل یکدیگر قرار داده و در داخل کوره می‌گذاشتند تا نوک‌ها کنیک شده دانه به نقطه ذوب برسد سپس آن را با سرعت بیرون آورده در داخل گچ نظر(نوعی گچ سفیدکاری در اردکان) می‌گذاشتند و بلافاصله دانه کوچک در داخل نوک تیز سندان مخصوص جای می‌دادند و با چک‌های بسیار ظریف دو نوک سرخ شده را به هم می‌کوبیدند تا آنها به هم جوش بخورد، جوش دادن دو سر دانه‌های کوچک زنجیر از ظرافت و حساسیت خاصی برخوردار بوده و تمام زنجیرسازان از عهده آن بر نمی‌آمدند پس از آن که تعداد دانه‌ها به اندازه دلخواه رسید «مدبّر» مدبر وسيله فلزي کوچکي بوده که بين زنجير ودسته چرمي آن قرار مي گرفته و حلقه نهائی را به آن اضافه می‌کنند وزنجير مي توانسته بوسيله آن به راحتي به چرخش در آيد. زنجیر آماده در کوره قرار داده آن را حرارت می‌دهند تا کاملاً سرخ شود سپس بر خلاف بارهای قبل که دانه‌ها را پس از سرخ شدن روی زمین می‌ریختند تا سرد شود، این بار زنجیر پس از بیرون آوردن از کوره در داخل روغن یا آب می‌اندازند تا آب دیده شود و به اصطلاح استحکام اولیه خود را به دست آورد،آنگاه زنجیرآماده را روی یک سنگ تقریباً ناصاف انداخته و با آب و گاهی هم ماسه چند ساعت روی این سنگ ماساژ می‌دهند تا دانه‌های زنجیر صاف و ظریف بشود و برای آزمایش از صافی دانه‌ها زنجیر را به پشت گردن می‌کشیدند، اگر دانه‌های زنجیر موهای کوچک پشت گردن را نمی‌کند کار ماساژ تمام بود و گرنه می‌بایست آنقدر آن را ساب بدهند تا از آزمایش مذکور موفق بیرون آید. زنجیر آماده را به سراج می‌دادند تا برای زنجیر دسته و سرین بگذارد دسته زنجیر عبارت بود از یک قطعه چرم حدود 45 سانتیمتر که به مدبر متصل می‌شد طوری که دست انسان به راحتی بتواند داخل آن حلقه بشود، چرم دسته می‌بایست بسیار محکم و از جنس خیلی خوب باشد و گرنه ممکن بود در حین مبارزه پاره شود و زنجیر روی زمین بیفتد یا در دست مخالف و رقیب قرار بگیرد. برای حلقه انتهائی یا سرین زنجیر هم چند رشته چرم قرمز رنگ به صورت خوشه نصب می‌کردند که زیبایی خاصی به زنجیر می‌داد و زنجیرهای آماده را در حلب‌های مخصوص گذاشته درب آن را پلمب می‌کردند و به سایر نقاط ایران صادر می‌کردند، اندازه طول زنجیر معمولاً از یک متر تا ۱۲۰ سانتیمتر بوده است و ابعاد دانه‌های آن بستگی به نوع زنجیر داشته که مرغوب‌ترین آنها دانه‌هایی به ابعاد ۳×۲میلی متر داشته و مشهور بوده که زنجیر خوب یک متر آن در نصف گردو و یا نصف پوست تخم مرغ جای می‌گیرد. هر چه دانه‌های زنجیر درشت‌تر بشود قیمت آن نیز ارزان می‌شده است.
تعداد چهار زنجیر فولادی اردکان به همراه مدبر در موزه کتابخانه وزیری یزد نگهداری می شود.
ابعاد مختلف زنجیر و دسته زنجیر:
1-زنجیر با دسته چوبی به طول ۱۳۵ سانتی متر
2- زنجیر با دسته بند سبز رنگ به طول ۱۲۳ سانتی متر
3- زنجیر با دسته بند سیاه رنگ به طول ۱۱۵ سانتی متر
4- زنجیر با دسته بند سیاه رنگ و نخ رنگی به طول ۱۵۱سانتی متر
نگارش: رباب دشتی (مسئول امور موزه کتابخانه وزیری).